خراسان/ پسر نوجوانی دارم که اهل کار نیست. برای آیندهاش خیلی نگران هستم. در همین حد بگویم که راضی نمیشود حتی هر شب آشغالها را دم در بگذارد! میخواهم او را کاری بار بیاورم. نمیخواهم پسرم مفت بخورد و راه برود، به خاطر آینده خودش نمیخواهم. چه کنم؟
مخاطب گرامی، در پیامک شما گلایههایی از تنبلی یا بیمسئولیتی پسرتان به چشم میخورد. مسئولیت پذیر و کاری بار آوردن فرزندان در سن ۳ تا ۵ سالگی شکل میگیرد. والدین با دادن مسئولیت به کودک خود برای مرتب کردن اتاقش یا دادن کارهای کوچکی مثل آب دادن به گلها و… میتوانند فرزند خود را مسئولیتپذیر تربیت کنند. این در حالی است که فرزند شما نوجوان است و در نوجوانی و جوانی، بخش اعظم شخصیت فرد شکل گرفته است. اکنون تنها میتوانید با گفتوگوی صحیح و رفتارهای محبتآمیز، خواستههای خود را مطرح و رفتار مناسب را از او مطالبه کنید. در ادامه نکاتی در همین باره مطرح خواهد شد.
مسئولیتهایی را به پسرتان واگذار کنید
روش دیگری که برای تغییر دادن رفتار فرزندتان مناسب به نظر میرسد، تغییر دادن الگو است. شما میتوانید یک جلسه با اعضای خانواده بگذارید و کارهای خانه را تقسیم کنید تا هرکسی مسئولیت یک کار را به عهده بگیرد؛ برای مثال زبالهها را هر شب چه کسی و در چه ساعتی ببرد یا خرید خانه را چه کسی انجام دهد و مواردی از این قبیل. در ادامه بهتر است اگر مسئولیتی به عهده پسرتان است و فراموش میکند یا عمداً انجام نمیدهد، با محبت و آرامش به او گوشزد کنید. در صورتی که باز هم انجام نداد، به جای دعوا و سروصدا و اجبار، میتوانید در انجام خواستههای او کمی تعلل کنید تا بیشتر با اهمیت احترام و ارزش رفتار متقابل آشنا شود.
دلیل تنبلیهایش را کشف کنید
به طور کلی تنبلی یعنی به تعویق انداختن کارهای از پیش تعیینشده در برنامه یا حذف اهداف از پیش تعیین شده در زندگی. یکی از مسائل ایجاد کننده تنبلی، صفات شخصیتی افراد است. در حیطه روان شناختی از کمبود اعتماد به نفس میتوان به عنوان یکی از علل تنبلی نام برد. حتی در شرایطی فرد بدون آنکه دچار علایم بارز افسردگی باشد، نشانهها و خصوصیتی از این بیماری مانند پایین بودن اعتماد به نفس را دارد. همچنین رفتارهای ناصحیح میتواند باعث تشدید این مشکل شود؛ برای مثال وقتی وابستگی فرد به دریافت پاداش بالا باشد، شاهد بروز تنبلی هستیم، یعنی فرد کارها را صرفاً به این دلیل انجام می دهد که زودتر به نتیجهای عینی برسد و در صورتی که پاداشی در کار نباشد، از انجام وظایف خود سرباز می زند، از طرفی ممکن است شخصیتی داشته باشد که از ضرر و زیان هم اجتناب می کند؛ در نتیجه فردی که به پاداش وابستگی دارد و از طرفی، دلش نمیخواهد از حاشیه امنی که دارد خارج شود، انگیزههای درونی پایینی خواهد داشت؛ یعنی پیوسته تلاش کردن چندان برای فرد اهمیت ندارد و مهم ترین مسئله، نتیجه است. این افراد احساس رضایت درونی از تلاش خود ندارند و تنها به این نگاه می کنند که از بیرون به چه میزان پاداش دریافت میکنند تا بر اساس آن تلاش کنند. پس به طور کلی داشتن برخی صفات شخصیتی در فرد، به همراه رفتار ناصحیح اطرافیان با وی، باعث بروز و دامن زدن به مشکل تنبلی خواهد شد. در پایان با توجه به نکاتی که بیان شد، توصیه میکنم که برای برخورد با تنبلی جوانتان، به هیچ وجه او را سرزنش، تحقیر یا مقایسه نکنید. از گفتن جملاتی که بار منفی دارند مثل دوست ندارم که مفت بخوری و راه بروی، خودداری کنید چون این موارد رفتارهای کنترلی هستند و بیشتر او را برای حرکت در جهت خلاف میل شما سوق می دهد.
نویسنده : راهله فارسی | مشاور خانواده
