سالهای زیادی است که سبک همایون شجریان با پدرش استاد محمد رضا شجریان تفاوت فاحش دارد. این تفاوت به حدی زیاد شده است که برخی از بزرگان موسیقی ایران زمین لب به انتقاد های گسترده در محافل مختلف گشوده اند.
البته انتقاد این بزرگان موسیقی، از این است که چرا همایون شجریان راه پدر را ادامه نمی دهد و تنها وارث حنجره ملکوتی محمدرضا شجریان رو به فالش خوانی آورده است! دلایل این نوع تغییر را در این مقاله بررسی میکنیم.
حالا او در آستانه بهار قطعه «زلف بر باد مده» را در صفحه شخصی خود منتشر کرده. شعر این اثر سروده حافظ است و سعید فرج‌پوری آهنگسازی آن را به عهده داشته و غلامرضا صادقی تنظیم و میکس و مستر آن را به عهده داشته است. اما آوازش در این کار چندان به مذاق مخاطبان خوش نیامد و واکنش‌ها حاکی از ضعف گسترده اثر دارد.
جنس صدا
جنس صدای همایون شجریان با صدای استاد محمدرضا شجریان بسیار متفاوت است. شاید نتوان این تفاوت در صدا را در متن و نوشته به وصف آورد همانطور که نمیتوان مزه یا بوی چیزی را تبدیل به نوشته کرد. در کل میتوان گفت اگر صدای استاد محمدرضا شجریان را مانند آبی زلال و شفاف بدانیم ، صدای همایون شجریان کمی کدر است، کمی بم و گرفته تر است. البته در قیاس با صدای دیگر خوانندگان بسیار صدای پخته تر و برتری دارد ولی قیاس ما در این مقاله صرفا با صدای پدرش استاد محمد رضا شجریان است.
ممکن برخی بگویند که او هنوز جوان است و می تواند بر روی صدای خود کار کند، این احتمال وجود دارد که با کار کردن بر روی Vocal Cord های خود صدایی زلال تر داشته باشد، اما باید صدای امروز همایون شجریان را با صدای استاد محمدرضا شجریان در سن ۴۶ سالگی مقایسه میکنم. نه شجریان مثلا در سن هفتاد سالگی.
وقتی هر دو صدا را در سن ۴۶ سالگی مقایسه میکنیم، تفاوت جنس و جوهر صدای استاد محمدرضا شجریان بسیار بسیار بالاتر از پسر خود قرار دارد. البته امید است که همایون بتواند بر روی صدای خود کار کند ولی بعید به نظر میرسد که صدایی همانند صدای پدرش دیگر در عرصه گیتی شنیده شود.
سبک موسیقی
متاسفانه مساله اصلی تنها صدا نیست. مساله به سبک موسیقی پدر و پسر نیز بر میگردد. استاد محمد رضا شجریان بیشتر عمر خود را صرف موسیقی ردیفی کرد و با آهنگسازان مطرحی همکاری کرد، مانند استاد همایون خرم، استاد محمد رضا لطفی، استاد پرویز مشکاتیان، استاد حسین علیزاده و …. نام هر کدام از این بزرگان مانند خورشیدی در آسمان موسیقی ایران می درخشد.
استاد شجریان هرگز پا از موسیقی سنتی فراتر نگذاشت، در موسیقی کلاسیک ایرانی که بیشتر آهنگ های آن توسط مرحوم همایون خرم ساخته شده بود آثار بسیاری را اجرا کرد، اما در دوره ای که با استاد محمد رضا لطفی ، پرویز مشکاتیان و استاد حسین علیزاده کار میکرد، دیگر آنقدر مقید به موسیقی ردیفی ایرانی بود که وقتی صدای بم ویلون را در کمانچه ندید، دست به اختراع سازهای جدید از جمله ساغر کرد تا همه چیز ایرانی باشد، و در زیباترین اجراهای خود در دهه شصت و هفتاد هرگز حتی صدای یک نت پیانو نیز به گوش نمیرسید. هر چه بود موسیقی سنتی ایرانی بود بر پایه ردیف میرزا عبدالله و یا ردیف صبا و ….
کوروس سرهنگ‌زاده، خواننده قدیمی هم درباره او چنین گفته است: «همایون» هم خیلی خوب است، ولی نوآوری‌هایی که انجام می‌دهد به خودش صدمه می‌زند.
