افراد بسیاری با مراجعه به چشم پزشک از احساس وجود جسمی خارجی، مانند شن، در چشم خود شکایت می‌کنند. احساس درد، سوزش، خارش یا وجود چیزی در چشم شرایطی آزاردهنده را برای آن‌ها ایجاد کرده و همچنین دشواری در باز نگه داشتن چشم‌ها و حساسیت زیاد به نور از دیگر مواردی هستند که این افراد از آن‌ها شکایت می‌کنند.
افرادی که با این مشکل چشمی مواجه می‌شوند تا پیش از مراجعه به چشم پزشک ممکن است انواع مختلفی از قطره‌های چشم بدون نسخه را خریداری کرده و به امید بهبودی و تسکین شرایط از آن‌ها استفاده کرده باشند. اگرچه گاهی اوقات این محصولات تسکین کوتاه مدت را موجب می‌شوند، اما بیشتر مواقع نتیجه خاصی حاصل نشده و بهبودی نیز کوتاه مدت است.
احساس وجود جسمی خارجی، مانند شن، در چشم و تحریک این بخش از بدن ممکن است نشانه‌ای از ابتلا به شرایطی خاص باشد. در ادامه با دلایل بروز این احساس بیشتر آشنا می‌شویم.
سندرم خشکی چشم
سندرم خشکی چشم یکی از شایع‌ترین دلایل احساس وجود جسم خارجی در چشم است. سندرم خشکی چشم اغلب هنگام صبح موجب احساس وجود شن در چشم می‌شود که معمولا در طول روز بدتر می‌شود. خشکی چشم‌ها با شدت متفاوت می‌تواند موجب علائم ناراحت کننده و تحریک چشم شود.
در صورت ابتلا به خشکی چشم، سوزش چشم معمولا بیشتر از احساس خارش شکل می‌گیرد. بینایی شما ممکن است بسیار پر نوسان بوده و مدتی طول بکشد تا از دید خوب و شفاف برخوردار شوید. همچنین، چشم‌ها هنگام خواب، چون بسته هستند به میزان کافی اشک تولید نمی‌کنند، از این رو با افت کمیت و کیفیت فیلم اشک نیز مواجه خواهید شد.
اشک‌های مصنوعی گزینه خوبی برای آغاز درمان خشکی چشم هستند که باید توسط پزشک تجویز شوند. گاهی اوقات قطره‌های اشک مصنوعی برای مقابله با خشکی چشم کافی نبوده و باید بار دیگر به چشم پزشک خود مراجعه کنید. برای محافظت بیشتر از چشم‌ها ممکن است به استفاده از یک ژل یا پماد چشم پیش از خواب نیاز داشته باشید. چشم پزشک شما ممکن است دارو‌ها یا روش‌هایی ویژه را نیز برای درمان خشکی چشم تجویز کند.
لاگفتالموس شبانه
اگر با احساس وجود شن در چشم خود مواجه هستید، پزشک ممکن است این پرسش را مطرح کند که آیا یکی از نزدیکان شما، مانند همسرتان، تاکنون به این نکته اشاره داشته است که با چشم باز می‌خوابید. شاید پرسش عجیبی به نظر برسد، اما لاگفتالموس شبانه شرایطی شایع است.
پلک‌های برخی افراد آن گونه که باید به طور کامل بسته نمی‌شوند و تمام مدتی که فرد خواب است قرنیه چشم می‌تواند در معرض جو اطراف قرار داشته باشد. از آنجایی که پلک زدن صورت نمی‌گیرد، چشم به طور قابل توجهی خشک می‌شود و التهابی به نام کراتیت شکل می‌گیرد. این می‌تواند موجب حساسیت به نور و احساس وجود جسم خارجی، مانند شن، در چشم‌ها پس از بیداری شود.
لاگفتالموس می‌تواند به دلایل دیگری نیز شکل بگیرد. در کودکان، این شرایط معمولا یک مساله آناتومیک است. لاگفتالموس می‌تواند در نتیجه یک عمل جراحی زیبایی پلک چشم نیز شکل بگیرد. پوست ممکن است بیش از حد بالا کشیده شده یا سفت شده باشد که امکان پلک زدن یا بسته شدن کامل چشم‌ها هنگام خواب را نمی‌دهد. از شرایط دیگر می‌توان به پروپتوز (بیرون زدگی چشم) ناشی از بیماری چشم وابسته به تیروئید اشاره کرد. افراد مبتلا به لاگفتالموس شبانه می‌توانند جای قطره‌های چشم از پماد‌های چشم برای تسریع روند بهبودی و کاهش علائم استفاده کنند.
شالازیون یا گل مژه
شالازیون یک توده ریز و بی درد است که روی پلک چشم شکل می‌گیرد. این شرایط به واسطه انسداد یک غده چربی رخ می‌دهد.
یک شالازیون اغلب با یک گل مژه اشتباه گرفته می‌شود. گل مژه بیرونی به عفونت فولیکول مژه و غده چربی گفته می‌شود و یک گل مژه درونی عفونت یک غده چربی است. برخلاف شالازیون که با درد همراه نیست، گل مژه معمولا دردناک است.
شالازیون و گل مژه هر دو می‌توانند موجب تورم یا بروز یک توده در امتداد پلک چشم شوند. زمانی که پلک می‌زنید، این شرایط می‌تواند احساس وجود جسم خارجی در چشم را ایجاد کند.
شالازیون و گل مژه معمولا به خودی خود و طی چند روز بهبود می‌یابند. طی این مدت، استفاده از یک کمپرس گرم روی چشم می‌تواند به تسکین شرایط و تخلیه توده کمک کند. گل مژه یا شالازیونی که به خودی خود پاره نشود ممکن است به درمان با آنتی بیوتیک یا عمل جراحی برای تخلیه نیاز داشته باشد.
بلفاریت
بلفاریت به التهاب پلک چشم گفته می‌شود. این شرایط به واسطه مسدود شدن غدد چربی رخ می‌دهد. افزون بر احساس وجود جسم خارجی در چشم، بلفاریت می‌تواند موجب علائم زیر شود:
- سوزش
- قرمزی
- آبریزش چشم
- خارش
- پوسته ریزی
- پلک‌هایی که چرب به نظر می‌رسند
برای تسکین بلفاریت باید موضع را تمیز نگه داشته و برای کمک به رفع انسداد غده چربی به طور مرتب از یک کمپرس گرم روی ناحیه تحت تاثیر قرار گرفته استفاده کرد.
در صورت عدم بهبود علائم پس از گذشت چند روز، فرد باید به چشم پزشک مراجعه کند، زیرا ممکن است به یک قطره آنتی بیوتیک یا استروئید چشم برای درمان نیاز باشد.
سندرم پلک شل
سندرم پلک شل شرایطی نسبتا غیر شایع است که در آن پلک بالایی چشم به اندازه‌ای شل است که به راحتی به سمت بیرون می‌چرخد. سندرم پلک شل معمولا در مردان میانسال دارای اضافه وزن دیده می‌شود. برخی افراد مبتلا به این شرایط از آپنه خواب انسدادی نیز رنج می‌برند.
گاهی اوقات، چرخش پلک فرد مبتلا به این سندرم هنگام خواب رخ می‌دهد. درمان سندرم پلک شل اغلب شامل استفاده از اشک‌های مصنوعی برای کاهش تحریک و یک آنتی بیوتیک در صورت مشاهده نشانه‌های عفونت می‌شود. استفاده از یک محافظ چشم هنگام خواب می‌تواند به بسته نگه داشتن پلک ها هنگام خواب کمک کند که ممکن است از بروز خشکی در چشم‌ها پیشگیری کند.
محیط
احساس وجود جسم خارجی، مانند شن، در چشم می‌تواند به واسطه محیطی که در آن زندگی می‌کنید، از جمله خانه یا محل کار، شکل بگیرد. به عنوان مثال، یک محیط بسیار خشک به واسطه فعالیت مداوم سیستم‌های تهویه مطبوع می‌تواند خشکی چشم‌ها را موجب شده و احساس وجود شن در چشم شکل بگیرد. اگر در نزدیکی یک کارخانه زندگی یا کار می‌کنید، چشم‌های شما می‌توانند احساس وجود جسم خارجی به واسطه سطوح بالای آلودگی هوا را تجربه کنند. چشم پزشک شما می‌تواند به تشخیص عوامل محیطی که ممکن است به خشکی و احساس وجود جسم خارجی در چشم منجر شده اند، کمک کند.
دارو‌ها
برخی دارو‌ها ممکن است موجب احساس خشکی و وجود جسم خارجی در چشم شوند. اگر به طور منظم دارو مصرف می‌کنید، به آثاری که می‌توانند بر چشم‌ها بگذارند، توجه داشته باشید. برخی انواع دارو‌های بدون نسخه و تجویزی می‌توانند چشم‌ها را با کم آبی مواجه ساخته و موجب بروز علائم خشکی چشم شوند. چشم پزشک با بررسی دارو‌های مصرفی شما می‌تواند به تشخیص مورد مساله ساز و ارائه یک جایگزین برای آن کمک کند.
سن
متاسفانه، افراد بسیاری با افزایش سن با احساس وجود جسم خارجی، مانند شن، در چشم مواجه می‌شوند. به طور معمول، تولید اشک با افزایش سن کاهش یافته و کارایی خود را از دست می‌دهد. زنانی که وارد مرحله یائسگی می‌شوند، خشکی چشم را همراه با علائم دیگر به واسطه تغییرات هورمونی در بدن خود تجربه می‌کنند.
ورم ملتحمه
ورم ملتحمه یک اصطلاح پزشکی برای بیماری چشم صورتی است. این شرایط به التهاب ملتحمه گفته می‌شود. ورم ملتحمه یا چشم صورتی شرایطی بسیار شایع است.
التهاب ناشی از ورم ملتحمه می‌تواند احساس وجود جسم خارجی در چشم را موجب شود. از دیگر علائم این شرایط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرمزی
- خارش
- سوزش
- آبریزش بیش از حد چشم
- خروج ترشحات از چشم
اگر با ورم ملتحمه مواجه هستید استفاده از یک کمپرس سرد، مانند یک حوله سرد، روی چشم بسته می‌تواند به تسکین شرایط کمک کند. ورم ملتحمه اغلب به واسطه یک عفونت باکتریایی شکل می‌گیرد که واگیردار است. پزشک برای درمان این شرایط می‌تواند آنتی بیوتیک تجویز کند.
آسیب دیدگی قرنیه
قرنیه گنبد شفافی است که عنبیه و مردمک چشم را پوشش می‌دهد. از جمله آسیب دیدگی‌های این قسمت می‌توان به خراش قرنیه و پارگی قرنیه اشاره کرد. آسیب دیدگی قرنیه می‌تواند موجب مشکلات بینایی شود و شرایطی جدی در نظر گرفته می‌شود.
خراش‌های قرنیه می‌توانند به واسطه وجود یک جسم خارجی زیر پلک چشم، ضربه‌های سبک یا حتی مالش شدید چشم‌ها شکل بگیرند. پارگی قرنیه عمیق‌تر است و معمولا به واسطه ضرب خوردگی شدید چشم با نیروی زیاد یا جسمی تیز رخ می‌دهد.
آسیب دیدگی قرنیه می‌تواند موجب احساس وجود جسم خارجی در چشم شود. از دیگر علائم این شرایط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد
- قرمزی
- آبریزش چشم
- تاری دید یا از دست دادن بینایی
- سردرد
موارد خفیف آسیب دیدگی قرنیه معمولا طی چند روز به خودی خود بهبود می‌یابند. در ضمن، شما می‌توانید برای تسکین علائم چند بار در روز از یک کمپرس سرد روی چشم بسته استفاده کنید.
در موارد آسیب دیدگی شدید، باید کمک پزشکی فوری دریافت کنید. برخی آسیب دیدگی‌های قرنیه در صورت عدم درمان مناسب می‌توانند اثر دائمی بر بینایی داشته باشند.
همچنین، بیمار ممکن است به استفاده از آنتی بیوتیک یا قطره‌های استروئیدی چشم برای کاهش التهاب و خطر بروز زخم نیاز داشته باشد.
زخم قرنیه
زخم قرنیه به واسطه انواع مختلف عفونت ها، از جمله عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا قارچی شکل می‌گیرد. زمانی که پلک می‌زنید، زخم می‌تواند احساس وجود جسم خارجی را در چشم ایجاد کند. از دیگر علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرمزی
- درد شدید
- آبریزش چشم
- تاری دید
- خروج ترشحات یا چرک
- تورم
- نقطه‌ای سفید روی قرنیه
استفاده از لنز‌های تماسی، خشکی شدید چشم، یک آسیب دیدگی قرنیه یا ابتلا به یک عفونت ویروسی، مانند آبله مرغان ، زونا یا هرپس (تبخال) می‌تواند خطر ابتلا به زخم قرنیه را افزایش دهد.
زخم‌های قرنیه نیازمند دریافت کمک پزشکی فوری هستند، زیرا می‌توانند موجب آسیب دائمی، از جمله نابینایی، به چشم شوند. پزشک احتمالا قطره‌های چشم ضد باکتری، ضد ویروس یا ضد قارچ را تجویز خواهد کرد. قطره‌های گشاد کننده مردمک نیز ممکن است برای کاهش خطر بروز عوارض جانبی تجویز شوند.
تبخال چشم
هرپس یا تبخال چشم یک عفونت ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس است. انواع مختلفی از تبخال چشم با توجه به عمق نفوذ عفونت در لایه‌های قرنیه وجود دارند.
کراتیت اپیتلیال از انواع شایع است که قرنیه را تحت تاثیر می‌دهد و می‌تواند موجب احساس وجود جسم خارجی در چشم شود. از دیگر علائم تبخال چشم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چشم درد
- قرمزی
- التهاب
- آبریزش چشم
- خروج ترشحات
هر مورد تبخال چشم نیازمند مراجعه به چشم پزشک برای بررسی دقیق شرایط است. شما ممکن است به داروی ضد ویروس یا قطره‌های استروئیدی چشم نیاز داشته باشید.
دنبال کردن دستورات پزشک اهمیت دارد، زیرا تبخال چشم در صورت عدم درمان مناسب می‌تواند موجب آسیب دائمی به چشم شود.
کراتیت قارچی
کراتیت قارچی یک عفونت قارچی نادر قرنیه چشم است. این شرایط به واسطه رشد بیش از حد قارچی که معمولا در محیط و روی پوست انسان یافت می‌شود، رخ می‌دهد.
یک آسیب دیدگی چشم، به ویژه با یک گیاه یا چوب، شایع‌ترین روش ابتلا به کراتیت قارچی است. افزون بر احساس وجود جسم خارجی در چشم، کراتیت قارچی می‌تواند موجب علائم زیر شود:
- چشم درد
- آبریزش چشم
- قرمزی
- خروج ترشحات
- حساسیت به نور
- تاری دید
درمان کراتیت قارچی نیازمند استفاده از دارو‌های ضد قارچ طی یک دوره چند ماهه است.
طی این مدت استفاده از کمپرس سرد می‌تواند به تسکین ناراحتی کمک کند. همچنین، برای مدیریت حساسیت به نور استفاده از یک عینک آفتابی استاندارد مفید است.
ناخنک
ناخنک یا پتریژیوم به پیشروی ملتحمه روی قرنیه گفته می‌شود. این پیشروی معمولا شکلی مثلثی دارد و در گوشه داخلی یا بخش میانی چشم رخ می‌دهد.
دلیل ناخنک نامشخص است، اما به نظر می‌رسد با قرار گرفتن در معرض نور خورشید، گرد و غبار و باد مرتبط است.
ناخنک می‌تواند موجب احساس وجود جسم خارجی در چشم شود و از علائم دیگر آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آبریزش چشم
- قرمزی
- سوزش
- تاری دید
ناخنک معمولا به درمان خاصی نیاز ندارد. اما در صورت مواجهه با علائم اضافه ممکن است یک قطره استروئیدی برای کاهش التهاب تجویز شود.
اگر پیشروی بسیار بزرگ بوده و بر بینایی فرد تاثیرگذار باشد، ممکن است به انجام یک عمل جراحی برای برداشتن آن نیاز باشد.
پینگوکولا
پینگوکولا یک توده غیرسرطانی در ملتحمه است. این توده معمولا شکلی مثلثی و زرد رنگ دارد که در گوشه قرنیه ایجاد می‌شود. آن‌ها معمولا نزدیک به بینی رشد می‌کنند، اما می‌توانند در سمت دیگر چشم نیز شکل بگیرند.
پینگوکولا می‌تواند موجب احساس وجود جسم خارجی در چشم شود و از دیگر علائم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرمزی
- خشکی
- خارش
- آبریزش چشم
- مشکلات بینایی
پینگوکولا به درمان خاصی نیاز ندارد، مگر این که موجب ناراحتی شده باشد. در این مورد، پزشک ممکن است قطره‌ها یا یک پماد چشم را برای تسکین شرایط تجویز کند.
اگر توده به اندازه‌ای بزرگ باشد که بر بینایی تاثیر بگذارد، ممکن است به انجام یک عمل جراحی برای خارج کردن آن نیاز باشد.
