آرتروزی که بر مفصل زانو اثر می‌گذارد استئوآرتریت نام دارد؛ یک بیماری تخریبی مفصل که ناشی از تحلیل تدریجی پوشش نرمی است که سر استخوان‌ها را می‌پوشاند و غضروف نام دارد.
میزان ازبین‌رفتن غضروف در اثر آرتروز می‌تواند جزئی باشد و یا تقریباً تمام مواد این پوشش محافظ که مفاصل زانو را سالم نگه می‌دارد از بین برود.
در برخی موارد، آسیب غضروف می‌تواند آن‌قدر اساسی باشد که استخوان‌های داخل مفصل به هم سابیده شوند. سن، ژنتیک و چاقی از ریسک فاکتورهای اصلی اوستئوآرتریت زانو هستند؛ اما فشار مکانیکی مکرر نیز می‌تواند ایجاد اوستئوآرتریت را سرعت بخشد.
فعالیت بدنی برای پیشگیری از تحلیل رفتن عضلات و کاهش سفتی مفصل یک ضرورت است. حرکت کردن کمک می‌کند بدنمان منعطف باشد و مفاصل زانو و عضلات حامی آن، تغذیه و تقویت می‌شوند؛ اما حرکات مکرر می‌توانند مسئله‌ساز باشند، زیرا فشاری مکرر و یکنواخت به مفاصل زانو وارد می‌کنند. سؤالی که ممکن است به ذهنتان برسد این است که آیا بالارفتن از پله‌ها برای مفاصل زانو مضر است و آیا ریسک آرتریت زانو را افزایش می‌دهد؟
پله‌نوردی و سلامت مفاصل
آیا تابه‌حال در باشگاه یا در خانه از دستگاه پله‌نوردی برای ورزش و گرم‌کردن بدن استفاده کرده‌اید؟ این دستگاه ضربان قلب را فوراً بالا می‌برد اما به‌مرور زمان با مفاصلتان چه می‌کند؟ وقتی روی سطحی صاف راه می‌روید، تا حدودی به مفاصل زانوهایتان فشار وارد می‌کنید زیرا مفاصلتان باید حامی بالا تنه‌تان باشند، اما میزان این فشار به وزن بدنتان بستگی دارد. به همین دلیل افرادی که چاق هستند یا اضافه‌وزن دارند بیشتر در معرض استئوآرتریت زانو هستند زیرا فشار بیشتری به مفاصل زانوهایشان وارد می‌کنند.
ممکن است مجبور باشید در زندگی روزمره از پله‌ها بالا یا پایین بروید، اما اگر به آرتروز زانو مبتلا هستید، استفاده از پله‌نورد برای ورزش کردن راه هوشمندانه‌ای نیست. پله‌نورد فشار مکرری به مفاصل شما وارد می‌کنند، به خصوص اگر اغلب از آن استفاده می‌کنید
وزن زیادی بدن با هر قدم فشار خیلی بیشتری به زانوها وارد می‌آورد اما وقتی از پله‌ها یا از تپه‌ای بالا می‌روید، فشار وارد بر زانو ۸ تا ۱۰ برابر بیشتر می‌شود. تصور اینکه چنین فشاری چقدر می‌تواند تحلیل رفتن مفاصل زانو را سرعت بدهد کار سختی نیست، خصوصاً اگر در معرض استئوآرتریت باشید.
کسی که زانوهای سالمی دارد و از نظر ژنتیکی نیز مستعد استئوآرتریت نیست ممکن است بدون هیچ مشکلی از پله‌ها بالا برود یا از پله‌نورد استفاده کند؛ اما اگر شما در حال حاضر استئوآرتریت دارید یا سابقهٔ آن در خانواده‌تان وجود دارد، حرکت مکرر بالارفتن از پله‌ها می‌تواند برایتان مشکل ایجاد کند. واضح است که وقتی از پله‌ها بالا می‌روید یا در سربالایی پیاده‌روی می‌کنید، فشار بیشتری به مفاصلتان وارد می‌شود و اگر اضافه‌وزن هم داشته باشید، این فشار چندبرابر می‌شود.
در مورد پایین رفتن از پله‌ها چطور؟
شاید فکر کنید بالارفتن از پله‌ها بیشترین فشار را به مفاصلتان وارد می‌کند اما پایین رفتن از پله‌ها نیز همین کار را می‌کند. اگر در حال حاضر مفاصل زانوهایتان به دلیل استئوآرتریت آسیبی دارند، وقتی از پله‌ها پایین می‌روید زانوهایتان بی‌ثبات‌ترند. این بی‌ثباتی، فشار پُرتنشی به رباط‌ها و غضروف‌ها وارد می‌کند که می‌تواند فرسودگی مفاصل را تشدید کرده یا درد ایجاد کند؛ بنابراین بالا یا پایین رفتن از پله‌ها می‌تواند به ضرر زانوها بوده و آسیب به غضروف را بدتر کند.
پس واردکردن فشار اضافی به مفاصل زانو که در حال حاضر بی‌ثبات‌اند (با بالا و پایین کردن از پله‌ها) حرکت عاقلانه‌ای نیست. برای ورزش و تمرین‌کردن راه‌های ایمن‌تری هم وجود دارد و تمریناتی نیز وجود دارند که نسبت به بالا رفتن از پله‌ها، فشار خیلی کمتری به زانوها وارد می‌کنند. ممکن است مجبور باشید در زندگی روزمره از پله‌ها بالا یا پایین بروید، اما اگر به آرتروز زانو مبتلا هستید، استفاده از پله‌نورد برای ورزش کردن راه هوشمندانه‌ای نیست. پله‌نورد فشار مکرری به مفاصل شما وارد می‌کنند، به خصوص اگر اغلب از آن استفاده می‌کنید.
شما همچنان به فعالیت بدنی نیاز دارید
فعالیت بدنی یک ضرورت است، حتی اگر استئوآرتریت داشته باشید. حرکت کردن، زانوها را نرم و روان نگه داشته و عضلات چهار سر ران را تقویت می‌کند که عضلات اصلی در جلوی ران بوده و به زانوها ثبات می‌دهند. اگر در حال حاضر آرتریت زانو دارید، تمرینات ورزشی با شدت کم می‌توانند راه خوبی برای ورزش کردن باشند بدون اینکه به زانوهایتان آسیب بیشتری بزنند.
برای ورزش هوازی، پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا فُرم‌هایی از ورزش هستند که بیشتر پزشکان به افرادی که آرتریت زانو دارند توصیه می‌کنند. همچنین لازم است برای قوی‌تر کردن عضلات چهار سر رانتان تمرینات قدرتی انجام دهید. اگر آرتریتتان شدید یا بسیار دردناک است، چند جلسه فیزیوتراپی می‌تواند کمک خوبی به شما بکند. خیلی مهم است که همهٔ تمرینات قدرتی خود را با فُرم درست انجام دهید تا فشار اضافی به زانوهایتان وارد نشود.
درد حین بالا رفتن از پله‌ها از علائم اولیه آرتریت زانو است
آیا ممکن است زانوهایتان پیامی را برسانند؟ طبق نتایج مطالعات علمی، درد حین بالا رفتن از پله‌ها می‌تواند اولین علامت استئوآرتریت باشد. این نتایج بعد از مطالعه روی ۴۶۷۳ نفر که استئوآرتریت داشتند یا مستعد آن بودند به دست آمد. در این افراد، درد زانو هنگام بالا رفتن از پله‌ها، اولین علامت آرتریت زانو بوده است. علامت بعدی درد حین راه رفتن و علامت بعدی نیز درد هنگام ایستادن، دراز کشیدن یا نشستن بوده است؛ بنابراین احساس ناراحتی در زانوها هنگام بالا رفتن از پله‌ها می‌تواند اولین علامت هشداردهندهٔ تحلیل رفتن مفاصل زانو باشد؛ به بدنتان گوش دهید!
کلام پایانی
هنوز به طور قطعی ثابت نشده که مکرراً بالا رفتن از پله‌ها، ریسک آرتریت زانو را افزایش می‌دهد، اما درصورتی‌که این مشکل را دارید یا سابقهٔ آن در خانواده‌تان وجود دارد، حرکات بهتری هم برای ورزش کردن وجود دارد. این ورزش‌ها حرکاتی هستند که فشار کمتری به زانوها وارد می‌کنند.
تمرینات قدرتی و تمرینات هوازی با شدت کم برای زانوها راحت‌ترند و فواید زیادی هم دارند. بالا رفتن از پله‌ها، عضلات چهارسرران را تقویت می‌کند که مفید است، زیرا این عضلات تثبیت‌کنندهٔ زانوها هستند، اما تمرینات قدرتی دیگری نیز وجود دارند که همین اثر را می‌گذارند.
حتی اگر آرتریت زانو دارید بازهم ورزش کنید. فعالیت بدنی، مفاصل را نرم و آنها را تغذیه می‌کند و کم‌تحرکی ازهرجهت برایتان مضر است. با زانوهایتان با ملایمت رفتار کنید تا آنها نیز خوب در خدمت شما باشند و بتوانید با افزایش سن، راحت‌تر حرکت کنید و به کارهایتان برسید؛ سلامت زانوها واقعاً مهم است!
