سرخک نوعی عفونت سیستم تنفسی است که یک ویروس آر. ان. آ از خانواده پارامیکسو (paramyxovirus) آن را ایجاد می کند.از عوارض بیماری سرخک می‌توان به اسهال، ذات‌الریه، التهاب مغز و مرگ اشاره کرد.
سرخک یک بیماری ویروسی قدیمی است که طول قرن های متمادی باعث مرگ میلیون ها نفر شده است. زنان بارداری که به این بیماری مبتلا می‌شوند، ممکن است دچار سقط جنین و یا زایمان زودرس شوند. سرخک در گروه بیماری های حاد دسته بندی می‌شود که تنها انسان را مبتلا کرده و قابلیت واگیر بسیار بالایی دارد. درگذشته سرخک همه ساله قربانیان زیادی می گرفت اما با ساخت واکسن آن در دهه ۶۰ میلادی، این بیماری تا حد زیادی کنترل شد.
دلایل این بیماری چیست ؟
این بیماری براثر نوعی ویروس ایجاد شده و از طریق تنفس منتقل می شود و به شدت واگیردار است. درواقع نود درصد از افرادی که سیستم ایمنی بدن آن ها ضعیف است، در صورت تماس با فرد مبتلا به سرخک، بیمار خواهند شد. این بیماری معمولاً از طریق سرفه و عطسه و ترشحات دهان فرد بیمار دارد به دیگران منتقل می شود.
ویروس سرخک می تواند در محیط آزاد به مدت دو ساعت زنده مانده و طی این مدت قابلیت مبتلا کردن فرد جدید را دارد. دوره پنهان بیماری حدود ۱۸ روز طول کشیده و طی این مدت ویروس در بدن بیمار در حال تکثیر بوده و نشانه‌ای ندارد. از روز چهاردهم بیماری یعنی حدود ۴ روز پیش از ظاهر شدن علائم پوستی سرخک، خطر سرایت به مراتب افزایش پیدا می‌کند.
علائم سرخک را بشناسید
مهم ترین علائم سرخک شامل تب بالا، سرفه، آبریزش بینی، ریزش اشک و ایجاد ضایعات پوستی به رنگ‌های سرخ و قهوه‌ای در نقاط مختلف بدن است، این نشانه ها معمولاً پس از دو هفته از ورود ویروس به بدن بیمار نمایان می شوند. پس از ۴ روز از بروز علائم اولیه سرخک، دانه های سرخ رنگی در بدن فرد مبتلا نمایان می شوند که معمولاً از محل رویش مو در پیشانی شروع شده و به دیگر نقاط گسترش پیدا می کند.
این دانه های سرخ رنگ پس از ۴ تا ۶ روز همان گونه که پدیدار شده اند، کم کم از بین می روند. علائم بیماری در کودکان تا حدی شدید تر بوده و ممکن است دردهان فرد بیمار نیز زخم هایی ایجاد شود. دانه های سرخک نسبتاً دارای کمی برجستگی بوده و فرد بیمار احساس خارش می کند.
در برخی از بیماران مبتلابه سرخک، علائمی دیگر از قبیل اسهال و استفراغ نیز وجود دارد. تیمی از پژوهشگران سری‌لانکایی در یافته‌های اخیر خود دریافتند تشخیص بیماری سرخک در بزرگ‌سالان حداقل با تأخیر ۳-۵ روزه (حتی پس از ظهور بثورات در برخی از بیماران) انجام می‌شود که دلیل آن عدم آگاهی از وقوع بیماری در بزرگ‌سالان است که این موضوع خطر انتقال بیماری به اشخاص با سطح ایمنی پائین را افزایش می‌دهد.
راه های درمان
متأسفانه بیماری سرخک یک بیماری ویروسی بوده و درصورتی که فرد به آن مبتلا شود، هیچ راه درمان قطعی وجود نداشته و باید دوره فعالیت ویروس سپری شده و سیستم ایمنی بدن، بیماری را مغلوب کند. به همین دلیل درمان ارائه شده برای سرخک، بیشتر شامل ارائه دارو هایی برای کنترل بیماری است که هدف آن کاهش درد و عوارض جانبی ناشی از فعالیت ویروس است.
در طول بیماری، ممکن است فرد دچار عوارض دیگری همچون ذات الریه یا سینه پهلو شود که پزشک معالج بر اساس شرایط، داروهایی برای این بیماری‌ها نیز تجویز خواهد کرد. اصلی ترین مسکن های مورداستفاده برای سرخک، استامینوفن و ایبو بروفن هستند و در کنار آن باید تلاش شود آب، مایعات و املاح کافی به بدن بیمار برسد.
پیشنهاد می‌شود در محیطی که فرد بیمار در آن بستری است از دستگاه بخور برای افزایش رطوبت هوا استفاده شود. پژوهشگران مرکز مدیریت و پیشگیری بیماری‌ها در کشور آمریکا (Centers for Disease Control and Prevention) چندی پیش اعلام کردند شیوع بیماری سرخک در این کشور نگران‌کننده شده است. اگرچه سال‌ها است این بیماری توسط واکسن مهارشده است، اما بی‌توجهی به انجام واکسیناسیون می‌تواند موجب همه‌گیری دوباره این بیماری شود.
پیشگیری
اصلی‌ترین روش پیشگیری از ابتلا به ویروس سرخک، واکسینه شدن علیه آن است. واکسن سرخک به دو صورت بوده که یکی شامل واکسن با ویروس مرده و دیگری واکسن ساخته‌شده از ویروس ضعیف شده است که واکسن مبتنی بر ویروس مرده دیگر کاربری نداشته و استفاده نمی‌شود. به گزارش سیناپرس، واکسن سرخک، واکسن سه‌گانه یا MMR نامیده شده و ترکیب واکسن سه بیماری سرخک، سرخجه و اوریون است.
گروه‌های خاصی در معرض این ویروس قرار گیرند به‌طور حتم به این بیماری مبتلا می‌شوند. کودکان زیر یک سال برای تزریق واکسن سرخک بسیار جوان هستند، افرادی که بین سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۶ واکسینه شده‌اند و دیگر این واکسن برای آن‌ها تجدید نشده است، افرادی که پس از ۱۳۳۶ به دنیا آمده‌اند و تنها یک‌بار واکسن سرخک را دریافت کرده‌اند، افرادی که از دریافت واکسن خودداری کرده‌اند و افرادی که در مناطقی زندگی می‌کنند که پوشش واکسیناسیون همگانی در آن مناطق محدود بوده است درخطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
پژوهشگران استرالیایی موسسه مطالعاتی ویکتوریا در تحقیقات اخیر خود دریافتند که انجام واکسیناسیون ویژه کارکنان بخش مراقبت‌های بهداشتی یک مسئله بسیار مهم است چراکه این افراد اغلب افراد جوانی هستند که به علت عدم دریافت واکسن در دوران کودکی درخطر ابتلا به سرخک قرار دارند. بر این اساس پتانسیل ابتلا به سرخک در کارکنان مراقبت‌های بهداشتی به دلیل خطر انتقال عفونت به بیماران بسیار زیاد است و در بسیاری از بیمارستان‌های جهان مشاهده‌شده است.
باورهای غلط
واکسن سرخک عامل ایجاد اوتیسم در کودکان است: در بسیاری از بخش‌های جهان این باور غلط وجود دارد که واکسن سرخک خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش می‌دهد که این باور غلط بوده و مطالعات انجام‌شده نشان‌دهنده غلط بودن این باور است.
سرخک بیماری مختص کودکان است: اگرچه بیشتر مبتلایان این بیماری را کودکان تشکیل می‌دهند، اما احتمال بروز بیماری سرخک در بزرگ‌سالان و کلیه افراد واکسینه نشده نیز وجود دارد
هر نوع مسکنی برای سرخک مفید است: اگرچه برای کنترل درد بیماران مبتلابه سرخک، از انواع مسکن‌ها استفاده می‌شود اما این کار باید زیر نظر پزشک باشد زیرا برخی مسکن‌ها مانند آسپرین برای سرخک خطرناک بوده و احتمال ایجاد سندرم کشنده رایز را دارد.
سرخک خطری برای سلامتی ایجاد نمی‌کند: معمولاً بیماری سرخک در مرحله حاد خود طی یک هفته برطرف می‌شود اما این موضوع به معنی بی‌خطر بودن آن نبوده و ممکن است بیماران مبتلابه سرخک به دلیل ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن خود دچار بیماری‌های کشنده‌ای همچون ذات‌الریه شده و در مواردی نیز خطر نابینایی، خروسک، عفونت‌های گوش، التهاب مغزی، تشنج، کاهش شنوایی و کم‌هوشی و حتی مرگ وجود دارد.
