لیلا مرادی در تعریف آلرژی و مواد حساسیت‌زا گفت: آلرژی شرایطی است که فرد نسبت به موادی در محیط زندگی که برای اکثر افراد بی‌ضرر است و واکنشی ایجاد نمی‌کند واکنش نشان بدهد. این مواد، آلرژن یا حساسیت‌زا نامیده می‌شوند.
مواد آلرژن( حساسیت‌زا) کجا وجود دارد؟
این فوق تخصص ایمونولوژی و آلرژی بالینی درباره مواد حساسیت‌زا توضیح داد: مواد آلرژن در گرده گیاهان، قارچ‌ها، مایتی که در محیط خواب و زندگی ما وجود دارد (هیره) که بیشتر در مناطق مرطوب و شمال است، غذاها یا بعضی داروها وجود دارند. در واقع این مواد مولکول‌هایی دارند که بدن فردی که زمینه آلرژی داشته باشد آن را به عنوان دشمن می‌شناسد و به آن واکنش نشان می‌دهد.
وی در ادامه گفت: فردی که زمینه آلرژی دارد، یک زمینه ژنتیکی قوی برای واکنش‌های غیر عادی و حساسیتی به این گونه مواد دارد و این علائم هم عمدتا از دوران کودکی شروع می‌شود چون سیستم ایمنی، سربازهای دفاعی ما هستند که قراراست از ما دربرابر هر چیزی که این سربازها دشمن فرض می‌کنند دفاع کند و اولین مواجهه آنها با این عوامل در زمان کودکی است.
مرادی افزود: این اتفاق در مرزهای بدن می‌افتد. اگر در پوست این سلولها حساسیت داشته باشند و واکنش نشان بدهند به شکل کهیر یا اگزما می‌بینیم. اگر در ورودی دیگر که چشم‌ها و بینی و حلق است، سربازها (سلولهای ایمنی بدن ما) این مواد را بشناسند هیستامین ترشح می‌کنند که ما کلمه هیستامین را به واسطه مصرف آنتی‌هیستامین‌ها می‌شناسیم. وظیفه هیستامین این است که باعث تورم در مخاط، خارش، آبریزش، افزایش ترشحات و عطسه می‌شود تا آن ماده که فکر می‌کند دشمن است و به اشتباه روی این سطح مخاطی نشسته و مضر است را از بدن دور کند. به این خاطر ترشحات زیاد می‌شود و چشم ما دیگر خوب نمی‌بیند، بینی بو را خوب نمی‌فهمد، ترشحات زیاد می‌شود تا اینها شسته شوند.
پژوهشگر مرکز تحقیقات ایمونولوژی، آسم و آلرژی همچنین گفت: پیام منتشرشده در سطح بدن عمدتا ناحیه ای است یعنی اگر در پوست باشد به شکل اگزما خودش را نشان می‌دهد. اگر در چشم و بینی باشد به شکل حساسیت‌های فصلی و یا دائمی خود را نشان می‌دهد و اگر آن ماده حساسیت زا به ریه برسد و سربازهای فرد حساس باشند به شکل آسم خودش را نشان می‌دهد.
حساسیت‌های فصلی در کدام افراد بیشتر بروز می‌کند؟
وی در مورد افرادی که بیشتر در معرض آلرژی فصلی هستند گفت: آلرژی در جهان در ۲۰ درصد جمعیت از همه گروه های سنی است و احتمال بروز این عارضه آلرژی بینی و حساسیت های فصلی در افرادی که سابقه حساسیت پوستی یا آسم دارند همچنین افرادی که سابقه خانوادگی آلرژی یا آسم دارند خیلی بیشتر می‌شود.
آیا میوه های نوبرانه در شدت آلرژی فصلی تاثیر دارند یا خیر؟
مرادی در ادامه افزود: بر طبق مکانیسمی که پیشتر توضیح داده شد، فردی که زمینه آلرژی دارد یا زمینه فامیلی دارد، سلولهای ایمنی این فرد یک سری مولکول‌ها را می‌شناسند و برعلیه آن موادی تولید می‌کنند. مولکول‌های مشابه این موادی که اینها می‌شناسند در بعضی میوه‌ها مثل توت فرنگی و صیفی جات هم هست. پس اگر زمینه آلرژی فصلی را داشته باشیم با خوردن این میوه ها هم علائم ظاهرمی‌شود.
آلرژی چه گروه های سنی را بیشتر درگیر می‌کند؟
این فوق تخصص ایمونولوژی در مورد گروه سنی مواجهه با حساسیت گفت: آلرژی، در کودکان و اوایل جوانی بیشتر بروز می‌کند ولی دیده شده است که علائم بعضی افراد در دهه دوم زندگی خاموش می‌شود و مجددا در دهه سوم و چهارم زندگی علائم به شکل آلرژی بینی و خارش دهان بروز می‌کند.
زمان حساسیت اشخاص متفاوت است
وی افزود: عمده چیزی که ما به آن حساسیت داریم با توجه به مولکول‌هایی که در گرده درختان، چمن‌ها و علفهای هرز است. پس زمان گرده افشانی این گیاهان تکلیف زمان حساسیت را مشخص می‌کند. اگر کسی به گرده درختان حساسیت داشته باشد زمان گرده افشانی درختان فعلا در نیمکره شمالی در ایران از اواخر اسفندماه که هوا گرم می‌شود شروع می‌شود تا خرداد. مثلا اگر کسی به گرده چنار در تهران حساسیت داشته باشد در خیابان ولیعصر کلافه می‌شود.
مرادی در ادامه گفت: بعضی از مولکول‌های این گرده درختان یا بعضی از علف های هرز با بعضی میوه‌ها شبیه است. یعنی کسی که مثلا در اوایل تابستان که چمن‌ها گرده افشانی می‌کنند یا در اوایل تابستان تا پاییز که علفهای هرز گرده‌افشانی می‌کنند اگر به اینها حساس باشد، علائم بینی داشته باشد اگر بعضی از میوه ها مثل هلو، صیفی جات، توت فرنگی را مصرف کند دچار علائم دهانی یا بینی، گرفتگی صدا و عطسه می‌شود.
راهکار کم کردن علائم آلرژی چیست؟
وی در مورد راهکار کم کردن علائم حساسیت توضیح داد: چون می‌دانیم سربازهای بدن ما گرده‌ها را شناخته‌اند وگرده‌ها هستند که مولکول‌های آنها مشابه میوه‌هاست اگر علائم آلرژی بینی را کنترل کنیم و دیگر سربازها احساس خطر نکنند آن وقت می‌توانیم به مقدار کم از این میوه ها هم مصرف کنیم ولی بهترین کار باز هم پرهیز است و دیگر اینکه اگر در این فصل دچار این علائم می‌شویم چون مکانیسم را می‌دانیم (گرده وارد سیستم ما شده است باید آن را دور کنیم) بهترین کار شستشوی بینی با سرم‌های نمکی است. به محض اینکه به خانه می‌رسیم و قبل از اینکه بخوابیم حتما باید این شست و شو را انجام بدهیم. سلولهای ما با آن موادی که از بیرون با گردو غبار و جریان هوا وارد بینی و دهان ما شدند دیگر در تماس نباشند تا شدت علائم کم شود و داروهای ما هم بتواند اثر کند.
آیا مواد غذایی وجود دارند که خاصیت ضد آلرژی داشته باشند؟
مرادی همچنین گفت: بعضی مواد هستند که با خاصیت ضد آلرژی معرفی و تبلیغ می‌شوند. ماده ضدآلرژی به آن شکل نداریم. اینها اکثرا آنتی اکسیدان یا موادی دارند که کلا سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند و باعث می‌شوند فکر کنیم که به سیستم ایمنی در مواجهه با آلرژی کمک می‌کنند ولی میوه یا مواد خوراکی خاصی ضد آلرژی نداریم و بیشتر تبلیغات است.
باکتری‌های مفید روده چه نقشی در کنترل آلرژی‌های فصلی دارند؟
وی در پایان با اشاره به یک مطالعه در موسسه سلامت ملی آمریکا گفت: این یک مطالعه خیلی با ارزش بود. در این مطالعه تنوع باکتری های خوب در روده بزرگ با آلرژی های فصلی مرتبط شناخته شده است که هرچه تنوع این باکتری‌ها بیشتر باشد آلرژی کمتر است. وقتی این مطالعه چاپ شد ما را از آنتی بیوتیک‌هایی که بی‌جهت درخواست می‌شد آزاد کرد. فهمیدیم هرچه میکروب‌های روده ما کاملتر باشند و ما با آنتی بیوتیک‌ها آنها را از بین نبریم و همچنین هرچه مواجهه ما با مواد مختلف بیشتر باشد و همه چیز را استریل نکنیم سلولهای ایمنی بدن که دائما می‌خواهند درگیر دفاع باشند به کار اصلی خودشان مشغول می‌شوند و به همین خاطر به موادی که ضرر ندارند واکنش کمتری نشان می‌دهند.
