عجیب نیست که با بالارفتن سن، دردها سراغمان بیایند. تحقیقات نشان می‌دهد افراد سنین بالا در دنیای امروز فعال‌تر شده‌اند و کارهای بیشتری نسبت به اجداد سن بالای خود انجام می‌دهند. به‌طورکلی وقتی فعالیت بدنی انجام می‌دهید تقریباً تمام گروه‌های عضلانی اصلی بدنتان کار می‌کنند. همه این فعالیت‌ها هر چند که برای سلامتی عالی‌اند اما می‌توانند دردها و ناراحتی‌هایی به جا بگذارند، چه به دلیل کشیده‌شدن یک عضله باشد یا ملتهب شدن مفاصل. گرمادرمانی و سرمادرمانی سال‌هاست که روش‌هایی برای تسکین درد هستند؛ اما همیشه این سؤال هم وجود دارد که کدام را باید انتخاب کنید.
چه زمانی سرمادرمانی؟
وقتی تازه آسیب دیده‌اید، یخ می‌تواند به بی‌حس شدن ناحیه درد کمک کند و التهاب را کاهش دهد. در واقع سرما برای آسیب‌های ناگهانی و حاد خوب است.
فرض کنید مچ پایتان پیچ خورده یا قوزک پایتان کشیده شده و ایجاد تورم حاد کرده است. یخ می‌تواند کمک کند این درد به‌خوبی کنترل شود و التهاب و تورم کاهش پیدا کند.
هرچند کمپرس با یخ جایگزینی برای مراجعه به پزشک نیست اما می‌توانید آسیب‌های جزئی ورزشی را با استفاده از روش R.I.C.E در خانه درمان کنید. این عبارت کوتاه شدهٔ چهار مؤلفه رژیم‌درمانی است: استراحت، یخ، فشار و بالا نگه‌داشتن.
وقتی درد مفصل دارید یخ می‌تواند مفید باشد و درد ناشی از عوارض مزمن‌تری مثل آرتریت را تسکین دهد.
یافته‌ها نشان داده‌اند افرادی که دچار اوستئوآرتریت در ناحیه زانو هستند می‌توانند با ماساژ با یخ به مدت ۲۰ دقیقه و پنج‌روز در هفته به مدت دو هفته، قدرت عضلانی پا و طیف حرکتی زانو را بهتر کنند.
اگر کیسه یخ (آیس‌پک) ندارید می‌توانید از بسته‌های غذایی منجمد در فریزرتان استفاده کنید. می‌توانید حوله‌ای را مرطوب کرده، در یک کیسه‌فریزر بگذارید و هر وقت کاملاً یخ شد از آن استفاده کنید. چند بار در روز و هر بار به مدت ۱۵ دقیقه از این کمپرس استفاده کنید.
هشدار: افرادی که دچار عوارضی هستند که باعث می‌شود نسبت به سرما حساس باشند (مثلاً سندرم رینود) باید بااحتیاط از کمپرس سرد استفاده کنند. همین‌طور افرادی که مشکل گردش خون یا اختلالات حسی دارند.
کمپرس سرد چه عملکردهایی دارد؟
وقتی از کمپرس سرد استفاده می‌کنید، رگ‌های خونی منقبض شده و در نتیجه التهاب ناحیه و تورم آن کمتر می‌شود. کمپرس سرد باعث بی‌حس شدن بافت آسیب‌دیده می‌شود. کمپرس سرد را می‌توانید بلافاصله بعد از آسیب یا ملتهب شدن مفصل به کار ببرید.
انواع کمپرس سرد
کمپرس سرد را نیز مثل کمپرس گرم می‌توانید از داروخانه بخرید یا در خانه آماده کنید:
. قطعات یخ را در کیسه‌ای پلاستیکی قرار داده و در حوله‌ای بپیچید
. یک کیسه سبزیجات منجمد (نخود یا لوبیا) را در پارچه‌ای بپیچید
. کیسه یخ
. ژل پک منجمد
برای آسیبی که همین الان رخ داده، اوستئوآرتریت، کشیدگی‌های عضله، نقرس، تاندونیت و میگرن می‌توانید از کمپرس سرد کمک بگیرید.
چه زمانی گرمادرمانی؟
وقتی آسیبی قدیمی دارید که از آن چندین روز یا هفته‌ها گذشته است، یا آسیبی که مربوط به خیلی قبل‌تر از اینهاست، باید از گرما استفاده کنید، مثلاً پد حرارتی یا بانداژ گرم.
یادتان باشد که از گرما برای آسیب‌های حاد و تازه استفاده نکنید؛ چون التهاب ناحیه آسیب را افزایش داده و در پروسهٔ التیام اختلال ایجاد می‌کند؛ اما در مورد مشکلات قدیمی‌تر و خصوصاً آسیب‌های عضلانی، گرما می‌تواند به تسریع برگشت حرکت‌پذیری، کاهش درد و افزایش گردش خون در ناحیه کمک کند.
مثلاً اگر مفصلی دارید که احساس می‌کنید سفت شده و می‌خواهید منعطف‌تر شود می‌توانید از کمپرس گرم کمک بگیرید.
به‌طورکلی استفاده از گرما برای تسکین دردهای مزمن توصیه می‌شود. گرمادرمانی کمک می‌کند پیش از فعالیت، عضلات و مفاصل گرفته‌تان آزاد شوند.
هشدار: گرما می‌تواند علائم درماتیت و ام‌اس را تشدید کند، بنابراین اگر دچار این عوارض هستید بسیار بااحتیاط از گرما استفاده کنید. افرادی که نوروپاتی دیابتی دارند نیز باید نسبت به تغییرات دما هشیار و حساس باشند. در نوروپاتی دیابتی فرد نمی‌تواند درد یا تغییرات دما را به‌خوبی حس کند و در نتیجه احتمال سوختگی وجود دارد.
در هر یک از این درمان‌ها باید مراقب باشید که از گرما یا سرما به مدت طولانی استفاده نکنید و ناحیه موردنظر را مستقیماً در معرض گرما یا سرما قرار ندهید.
کمپرس گرم چه عملکردهایی دارد؟
یک کمپرس گرم می‌تواند مرطوب یا خشک باشد. کمپرس گرم باعث افزایش جریان خون در ناحیه موردنظر می‌شود؛ چون رگ‌های این قسمت را گشاد می‌کند. بهبود گردش خون فواید زیر را دارد:
. تسکین عضله و تاندون دردناک
. تسریع فرایند التیام با انتقال مواد مغذی به ناحیه موردنظر
. شل کردن عضلات سفت و گرفته
انواع کمپرس گرم
کمپرس گرم را می‌توانید از داروخانه بخرید یا خودتان در خانه آماده کنید:
. پدهای حرارتی برقی
. حوله‌ای که در آب گرم فروکرده و کاملاً چلانده‌اید
. ژل پکی که می‌توانید آن را در مایکروویو گرم کنید
. کیسه آب گرم
. پدهای حرارتی
برای مشکلات چشمی، اسپاسم‌های عضلانی، گرفتگی گردن، کمردرد، سردردهای تنشی، گرفتگی سینوس‌ها، گوش‌درد ناشی از عفونت، دندان‌درد و گرفتگی‌های قاعدگی می‌توانید از کمپرس گرم کمک بگیرید.
چه زمانی هم کمپرس سرد خوب است و هم کمپرس سرد؟
در برخی از موقعیت‌ها می‌توانید از کمپرس گرم و سرد به‌صورت متناوب استفاده کنید:
. وقتی اسپاسم عضلانی دارید، مثلاً اسپاسم گردنی که باعث سردرد شده
. برای درد مفصل ناشی از عوارضی مثل فیبرومیالژیا یا آرتریت روماتوئید
. برای گردن درد و کمردرد
طی پروسهٔ التیام آسیب تاندون یا رباط می‌توانید در ۲۴ ساعت اول از یخ و بعد از گرما استفاده کنید
. اوایل یک کبودی می‌توانید با کمپرس سرد، التهاب و تورم را کاهش دهید و جریان خون را در ناحیه کمتر کنید. سپس با کمپرس گرم جریان خون را افزایش داده و کمک کنید کبودی زودتر برطرف شود.
نکاتی که باید رعایت کنید
از کمپرس سرد یا گرم حداکثر به مدت ۲۰ دقیقه استفاده کنید.
مراقب باشید کمپرس خیلی گرم یا خیلی سرد نباشد که به پوست آسیب برساند.
پوست باید صورتی به نظر برسد و قرمز یا سفید نباشد.
قبل از استفاده مجدد از کمپرس سرد یا گرم، باید اجازه دهید پوست به دمای طبیعی خود برسد.
از کمپرس در مناطقی که دارای زخم باز است استفاده نکنید.
در نهایت اگر کمپرس باعث تسکین درد نشد، برای ارزیابی به پزشک مراجعه کنید.
