وقتی یک نوزاد کوچولو این کار را انجام می‌دهد، صحنه بانمکی است. اما وقتی بعد از یک مهمانی با دوستی مشغول صحبت هستید و مدام کلام‌تان قطع می‌شود، اصلاً بانمک نیست. از سکسکه حرف می‌زنیم.
جالب است بدانید در کنار «کووید ۱۹»، «واکسیناسیون» و «کمک به همدیگر»، کلمه «سکسکه» یکی از عباراتی بوده است که در سال ۲۰۲۱ در گوگل بیش‌ترین جستجو را به خود اختصاص داده است. واقعاً تعجب‌آور است. همه ممکن است دچار سکسکه شوند پس چرا همه درباره‌اش سؤال دارند؟
باوجود تمام پیشرفت‌های عملی و پزشکی که بشر طی سالیان به دست آورده است، هنوز چیز‌های زیادی درباره سکسکه نمی‌داند.
دکتر علی سیفی، متخصص اعصاب، زمانی متوجه نکته کنایه‌آمیز این موضوع شد که داشت یکی از بیمارانش را که بعد از آسیب مغزی جراحی شده بود در بیمارستان معاینه می‌کرد. بیمار او فردی بود که به دلیل سریع نوشیدنِ آب به منظور رهایی از شر سکسکه دچار آسیب مغزی و راهی بیمارستان شده بود.
دکتر سیفی می‌گوید: «او رو به من کرد و گفت که دکتر ما در قرن ۲۱ هستیم. شما برای سرطان، سکته مغزی و حمله قلبی درمان‌هایی دارید، اما برای چیزی ساده مثل سکسکه هیچ درمانی وجود ندارد؟»
دکتر سیفی که مدیر بخش نورو-آی‌سی‌یو و دانشیار رشته جراحی اعصاب در دانشگاه علوم سلامت تگزاس است، وسیله‌ای ساده به نام هیک-اِوِی ساخته است و می‌گوید این وسیله در بیش‌تر موارد به متوقف کردن سکسکه کمک کرده است. این وسیله یک پلاستیک نی‌مانند است که وقتی نوشیدنی می‌نوشید فشار را روی دیافراگم افزایش می‌دهد.
او می‌گوید: «بااین‌حال، هنوز چیز‌های زیادی درباره سکسکه وجود دارد که عموم مردم و جامعه پزشکی درباره‌اش اطلاعاتی ندارند.»
سکسکه چیست؟
برای شناخت سکسکه اول باید دیافراگم را بشناسید – عضله‌ای بزرگ که درست زیر شش‌ها و در نزدیکی معده قرار دارد و تنفس ما را کنترل می‌کند. وقتی هوا را به داخل می‌کشید، دیافراگم منقبض شده و به حالت طاقی درمی‌آید و قفسه سینه منبسط می‌شود.
دکتر سیفی می‌گوید که سکسکه اسپاسم ناگهانیِ این عضله است و به مغز پیامی ارسال می‌کند تا یک دریچه در گلو را بار‌ها و بار‌ها ببندد که باعث ایجاد صدای «هیک» می‌شود. دکتر مارک فوکس، استاد سیستم گوارش در دانشگاه زوریخ می‌گوید: «صدای «آپ» در سکسکه ناشی از آزاد شدنِ فشاری است که بعد از باز شدنِ دریچه گلو رخ می‌دهد.»
چه چیزی باعث سکسکه می‌شود؟
پاسخ به پرسشِ «چرا ما سکسکه می‌کنیم؟» ناامیدکننده است:، زیرا ما اغلب نمی‌دانیم چرا سکسکه می‌گیریم. دکتر سیفی می‌گوید، خیلی از کار‌های روزمره مثل خوردن غذا‌های تند و ادویه‌ای، الکل، نوشیدنی‌های گازدار، سریع غذا خوردن یا پرخوری و بازگشتِ اسید معده می‌تواند منجر به سکسکه شود.
برای مثال غذا‌های ادویه‌ای را در نظر بگیرید. این غذا‌ها می‌توانند معده را به لحاظ شیمیایی تحریک کنند و، چون معده در نزدیکی دیافراگم است، تحریک شدنِ آن می‌تواند باعث تحریک شدنِ عضله دیافراگم و اسپاسم آن شود و درنتیجه اسپاسم این عضله، پیامی به مغز ارسال می‌شود و مغز را وادار می‌کند پیام سکسکه را ارسال کند.
فاکس می‌گوید: «تحریک معده بروی اعصابی که مغز را به معده وصل می‌کند اثر می‌گذارد.»
و دلیل سکسکه چیست؟ دکتر سیفی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «فقط حدس‌های علمی درباره این مسئله وجود دارد. برخی از متخصصان این نظریه را مطرح می‌کنند که در مقطعی در فرگشت، حیات از آب به خشکی منتقل شده است و موجودات به چیزی نیاز داشته‌اند که از ورود آب به ریه‌های‌شان جلوگیری کند.»
چه کسانی دچار سکسکه می‌شوند؟
سیفی می‌گوید، همه سکسکه می‌گیرند. کودکان، نوجوانان، بزرگ‌سالان و سگ‌ها دچار سکسکه می‌شوند. او ادامه می‌دهد، حتی یک باور در میان جامعه علمی وجود دارد مبنی بر اینکه همه پستانداران سکسکه می‌کنند.
فاکس می‌گوید سکسکه در انسان‌ها در سنین پایین‌تر شایع‌تر است. درحقیقت، سکسکه در جنینی که در رحم مادر است بسیار رایج است که همین نکته قضیه را جذاب‌تر می‌کند، زیرا در آن دوران جنین هنوز از شش استفاده نمی‌کند.
فاکس می‌گوید:
«من فکر می‌کنم اغلب افراد عقیده دارند که علت سکسکه در جنینی که در رحم مادر است آموزش عضله‌های تنفسی اوست… زیرا نوزاد به محض خروج از رحم باید نفس بکشد. با انقباض و انبساط مکرر و منظم دیافراگم و سایر عضله‌های تنفسی، نوزاد این کار را یاد می‌گیرد.»
اما هنوز مشخص نیست که چرا با رشد انسان‌ها سکسکه دست از سرشان بر نمی‌دارد و هم‌چنان اغلب رخ می‌دهد. سیفی می‌گوید: «این یکی از معما‌های بزرگ است. هیچ‌کس نمی‌داند چرا برخی بیش‌تر از دیگران دچار سکسکه می‌شوند.»
او می‌افزاید، احتمالاً به تفاوت بدن افراد مربوط می‌شود. در بدن برخی ممکن است دیافراگم به معده نزدیک‌تر باشد و بنابراین تحریک معده بیش‌تر باعث سکسکه می‌شود.
چطور سکسکه را درمان کنیم؟
اغلب وقتی فردی دچار سکسکه می‌شود اطرافیان شروع به نظر دادن می‌کنند و هر کس روشی خانگی را برای بندآوردنِ سکسکه پیشنهاد می‌دهد.
سیفی می‌گوید: «هر کدام از این روش‌ها تا اندازه‌ای درست است. در پشتِ همه راه‌حل‌های خانگی مثل نگه‌داشتنِ نفس، نوشیدن آب با سرعت و پشت‌سر‌هم، نوشیدن آب با کمر خم یا ترساندن فردی که سکسکه می‌کند، حقایق درست علمی وجود دارد.»
سیفی می‌گوید آن راه‌حل‌هایی که به تنفس و نوشیدن مربوط است باعث انقباض دیافراگم می‌شوند و ترساندن فرد نیز بر اعصابی که به سکسکه مرتبط است اثر می‌گذارد.
سیفی می‌گوید: «آن‌ها نمی‌دانستند که چه می‌کنند، اما درحقیقت با این راه‌حل‌ها آن عضله‌ها را هدف قرار می‌دادند.»
برخی اوقات سکسکه بیش‌از ۲ روز می‌تواند علامت مشکلات دیگری باشد. فاکس پیشنهاد می‌دهد افرادی که سکسکه‌شان طولانی می‌شود حتماً به پزشک مراجعه کنند.
او می‌گوید، اما برای کسانی که گاهی دچار این وضعیت می‌شوند، امتحان همان روش‌های خانگی و تجربه‌شده گاهی می‌تواند بهترین درمان باشد.
