رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان گفته که زنان سالمند تنها ۴ برابر مردان هستند توصیه‌هایی به آن‌ها و اطرافیان‌شان داریم
استقلال‌خواهی فرزندان باعث می‌شود والدین سالخورده تنها بمانند و احساس کنند دیگر مسئولیتی ندارند و مفید نیستند. علاوه بر آن، فوت یکی از والدین در سن بالا هم معمولا باعث تنها شدن همسر سالمندش خواهد شد. رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان با بیان این که بر اساس آمار به ازای هر ۵ درصد مرد سالمند،۵/۲۰درصد سالمندان زن تنها زندگی می‌کنند، گفته: «تنها زیستن یکی از چالش‌های اساسی زنان سالمند است چون شانس ازدواج مجدد را ندارند و ضروری است تابوی ازدواج زنان سالمند در جامعه شکسته شود.»(منبع خبر ایسنا). در ادامه نگاهی روان‌شناسانه به این ماجرا خواهیم داشت و چند توصیه هم برای زنان سالمند و اطرافیان‌شان مطرح خواهیم کرد.
محرک‌های اختلال‌های روانی در سالمندان
افسردگی و اضطراب جزو رایج‌ترین اختلالات روانی میان سالمندان زن هستند. حتی استرس‌های عادی، احساسی و جسمی مرتبط با افزایش سن می‌تواند منجر به افسردگی یا اضطراب شدید در این سن و سال شود. در این جا برخی از محرک های احتمالی بیماری‌های روانی در سالمندان را با هم مرور خواهیم کرد:
تنهایی| احساس تنهایی بعد از مرگ شوهرشان، ازدواج فرزندان‌شان و ناتوانی در داشتن تحرک و خارج شدن از خانه و در نتیجه ارتباط نداشتن با دیگران باعث احساس تنهایی شده و این مسئله به خصوص در خانم‌ها نسبت به مردان، آسیب‌های روانی بیشتری دارد.
بیماری‌های جسمی| مصرف داروهای خاص، ناتوانی‌های جسمی و مشکلات حرکتی، یائسگی، درد و بیماری مزمن، زوال عقل و … .
سبک‌زندگی| سوء تغذیه یا رژیم‌غذایی نامناسب، کاهش ساعت خواب و بی‌خوابی، بازنشستگی و زیاد شدن اوقات فراغت و بدون برنامه بودن، احساس کم‌ارزش بودن، کمبود در آمد به‌علت نداشتن شغل تمام وقت و از کار افتادگی، کاهش سطح انگیزه و … .
در این بین و برای رهایی از حس تنهایی و افسردگی ناشی از این محرک‌ها، بهتر است در بعد تعاملات اجتماعی و ارتباط با دیگران بیشتر کار شود. یک قسمت مربوط به خود سالمندان و ارتباط گرفتن با اطرافیان‌شان و محیط اجتماعی هست و یک قسمت مربوط به فرزندان و اطرافیان‌شان.
زنان سالمند بخوانند
در قدم اول به عنوان یک زن سالمند به شما توصیه می‌کنم که از احساسات نوازشی خود مراقبت کنید. مراقب باشید در بحث تبادلات عاطفی، احساسات نوازشی‌تان را در دادن انرژی خوب به دیگران(نوازشگری) و دریافت آن از دیگران(نوازش گیری) مدیریت کنید. کشف کنید لازم است چه نوع نوازشی به اطرافیانتان بدهید تا احساس خوبی داشته باشید. احساس تنهایی و ضعف پس از جدایی یا مرگ همسرتان را مدیریت کنید و در دریافت انرژی‌های مورد نیازتان هوشمندانه به سمت منابع دریافت نوازش‌های ترمیم‌کننده آسیب‌های روانی‌تان پیش بروید. گاهی شرکت در مراسم معنوی و همراهی با دیگر شرکت کنندگان آن به شما کمک می‌کند تا خلاهای عاطفی‌تان را پر کنید. شرکت در ان‌جی‌او ها و برنامه‌های خودجوش مردمی، خیریه‌ها و فعال بودن در آن ها برای رساندن کمک به دیگران، ارتباط داشتن با همسایه‌های هم سن یا اقوام مشابه موقعیت خودتان، داشتن مطالعه روزانه و مستمر کتب مورد علاقه، تعیین هدف‌های جدید و برنامه‌ریزی برای دستیابی به آن‌ها توصیه می‌شود.
یک اشتباه رایج زنان سالمند تنها
نگرش منفی راجع به سالمندی به خصوص در بین زنان سالمند، شیوع بیشتری دارد. بعضی از سالمندان از این دوران برای انجام کارهای ناتمام استفاده می‌کنند و به استقبالش می‌روند اما عده‌ای دیگر به دلیل داشتن نگرش منفی، این دوران را پایان راه خود می‌بینند به‌خصوص اگر شاهد مرگ اطرافیان و عزیزان‌شان بوده باشند.
اطرافیان زنان سالمند بخوانند
فرهنگ عشق‌ورزی به اجزای هستی را در زندگی‌تان جاری کنید و بگذارید تمام وجود شما نوازش شود تا کسانی که با شما ارتباط دارند سرشار از نوازش‌های مثبت شوند. از همسر و فرزند گرفته تا مادر و پدر سالمند شما و همکاران‌تان و … . و اما چند توصیه به اطرافیان زنان سالمند: دادن حس ارزشمندی و احترام و نظرخواهی کردن از او، حفظ جایگاه والد سالمند در زندگی، بردن او به سفر و مشارکت دادن والد سالمند در برنامه‌های تفریحی خانوادگی، سرزدن به والد سالمند و اختصاص دادن وقت در کنار آن‌ها، رسیدگی به امور منزل و خریدهای‌شان، توجه کردن به احوال آن‌ها حتی به صورت تلفنی و گپ و گفت روزانه و در جریان گذاشتن از برنامه‌های خودتان و جویا شدن برنامه‌های والد و در صورت نیاز کمک به اجرای برنامه‌هایشان و … .
یک اشتباه رایج فرزندان با والد سالمند تنها
پس از فوت پدر یا مادر، فرزندان خیال می‌کنند بهتر است والدشان در خانه‌ای کوچک‌تر یا نزدیک به آن‌ها یا حتی در خانه فرزندان زندگی کند که مراقبت از او برایشان ساده‌تر شود در صورتی که دور شدن از خانه‌ای که یک عمر زندگی کرده‌اند و خاطرات فراوانی در آن دارند، برای سالمندان بسیار دشوار است.
نکته پایانی
در آخر، توصیه می‌کنم با محبت و توجه به والد سالمند، همدلانه کمک کنیم تا به اهدافش دست یابد و حتی اگر برنامه‌ای ندارد، برایش انگیزه ایجاد کنیم تا با روان سالم‌تری به زندگی ادامه دهد.
نویسنده : صدیقه معدنی | کارشناس‌ارشد روان‌شناسی
