احساس افسردگی قبل و طی دوره قاعدگی بین خانم ها مسئله ی رایجی است. کارشناسان بر این باورند که این تغییرات عاطفی در نتیجه نوسانات سطح هورمون رخ می دهند.
اکثر افراد در زمان قاعدگی تعدادی از علائم سندروم پیش از قاعدگی (PMS) را تجربه می کنند از جمله دمدمی مزاجی شدن و سردرد. برخی افراد دیگر، از علائم شدیدتری مانند افسردگی و عصبانیت رنج می برند. هورمون ها همچنین می توانند باعث ایجاد حالت تهوع در دوران قاعدگی شوند.علائم پیش از قاعدگی شدیدتر، می تواند وضعیت دیگری را نشان دهد که از آن با عنوان “اختلال دیسفوریک پیش قاعدگی” یا PMDD یاد می شود.
در این مقاله در مورد دلایل افسردگی در دوران قاعدگی بحث کرده و همچنین درمان های مختلفی را برای آن بررسی می نماییم.
چرا هورمون ها روی خُلق و افسردگی در زمان قاعدگی تاثیر می گذارند؟
تغییرات هورمونی در نیمه دوم سیکل قاعدگی (فاز لوتیئال) ممکن است در برخی افراد موجب حساسیت زیاد و تحریک پذیری سریعتر اعصاب گردد. بعد از تخمک گذاری که در اوسط سیکل اتفاق می افتد ، مقدار هورمون های زنانه (استروژن و پروتستروژن) شروع به کاهش می کند. بالا و پایین رفتن سطح این هورمون ها می تواند بر روی نوروترنسمیترها (انتقال دهنده عصبی) تاثیر بگذارد.
سروتونین و دوپامین مثالهایی از نوروترنسمیترها (انتقال دهنده عصبی) هستند که هردوی آنها شیمیایی بوده و برروی خواب، خلق، و انگیزه تاثیر می گذارند.
سطح پایین سروتونین و دوپامین می تواند عواقب زیر را در پی داشته باشد:
احساس غمگینی
اضطراب
حساسیت و زودجوشی
مشکلات خواب
اشتهای زیاد
همه موارد ذکر شده از علائم رایج PMS و PMDD هستند.
زمانی که سطح هورمون های استروژن و پروژسترون چند روز بعد از آغاز دوران قاعدگی شروع به بالا رفتن می کند علائم مذکور اغلب ناپدید می شوند.
علیرغم رابطه بین نوروترنسمیترها و هورمون های جنسی، هنوز مشخص نیست که چرا بعضی افراد دچار PMS یا PMDD می شوند در حالی که برای برخی دیگر چنین چیزی اتفاق نمی افتد. تحقیقات نشان می دهد که سطح پروژسترون و استروژن میان افرادی که اختلال پیش از قاعدگی را تجربه می کنند و آنهایی که نمی کنند یکسان است. بنابراین، کارشناسان بر این باور هستند که تفاوت های ژنتیکی می توانند باعث شوند برخی افراد به تغییرات سطح هورمون حساس تر از دیگران باشند.
اختلال های خُلقی و افسردگی مرتبط با قاعدگی
PMS و PMDD اختلال های خلقی مرتبط با قاعدگی هستند. یک دوره عادت ماهانه همچنین می تواند باعث شود که فردی از قبل در وضعیت سلامت ذهنی خاصی باشد، آن وضعیت بطور موقت رو به بدتر شدن برود.
PMS
PMS باعث بوجود آمدن علائم فیزیکی و روحی خاصی می شود. این علائم می توانند در بازه زمانی بین پایان تخمک گذاری و آغاز دوره قاعدگی پدیدار شوند. طبق برآورد کارشناسان، حدود ۷۵ درصد خانمها تا حدی علائم سندروم پیش از قاعدگی را تجربه می کنند. علائم PMS می توانند خیلی متنوع باشند. برای خیلی از افراد ممکن است علائم ملایم باشند در حالی که برای دیگران تجربه ای تضعیف کننده خواهد بود. PMS می تواند موجب بروز نشانه های زیر شود:
درد
جوش
اضطراب
نفخ
گریه
درد سینه
اسهال یا یبوست
افسردگی
خستگی مفرط
سردرد
زودجوشی و عصبانیت
عدم تمرکز
مشکلات خواب
PMDD
PMDD حالت شدیدتری از PMS است و ممکن است بین ۳ تا ۸ درصد افرادی که در سیکل قاعدگی هستند را گریبان گیر کند. علائم PMDD گاهی به قدری شدید می شوند که فعالیت های روزانه خانمها و گاهی حتی روابط آنها با دیگران را تحت الشعاع قرار می دهند.
علائم PMDD شامل موارد زیر می شوند:
افسردگی شدید، اضطراب و زودرنجی
ترس های ناگهانی
تغییرات خلقی شدید
گریه های مکرر
بی رغبتی در انجام فعالیت ها و روابط
PMDD علائم مشترک زیادی با PMS دارد:
درد
جوش
نفخ
درد و حساسیت سینه
یبوست یا اسهال
خستگی مفرط
اشتهای زیاد
سردرد
عدم تمرکز
مشکلات خواب
تشدید علائم پیش از قاعدگی
در صورتی که فرد شرایط نامطلوب سلامت ذهنی را از قبل دارا باشد، تغییرات هورمونی قبل از قاعدگی می تواند آن علائم را وخیم تر کند. در پزشکی این وضعیت را تشدید علائم پیش از قاعدگی می نامند.
اختلالات رایجی که ممکن است همزمان با PMS (علائم پیش از قاعدگی) اتفاق بیافتند:
اختلال دو قطبی
افسردگی
اختلال افسردگی مزمن
اختلال اضطراب فراگیر
اختلال ترس ناگهانی
تحقیقات نشان می دهند که میزان افسردگی در میان افرادی که PMS دارند به طور معمول بیشتر از دیگران است.
افرادی که دچار افسردگی در زمان قاعدگی می شوند چه کار کنند؟
افرادی که دچار افسردگی در زمان قاعدگی می شوند باید با پزشک خود صحبت کنند. از درمان خانگی گرفته تا مصرف دارو، راههای گوناگونی برای مداوای افسردگی، PMS، و PMDD وجود دارد.
برای اینکه به پزشک خود کمک کنید تشخیص درست و متعاقبا یک طرح درمان ارائه بدهد، ایده بسیار خوبی است اگر شما بتوانید علائم قبل و طی دوره عادت ماهانه را رصد کنید، و آنها را در جایی یادداشت کنید یا اینکه از اپلیکیشن های مخصوص اینکار استفاده کنید.
درمان خانگی
تغییر در رژیم یا سبک زندگی در بعضی موارد به بهبود PMS کمک می کند.
درمان خانگی می تواند شامل موارد زیر باشد:
داشتن رژیم متعادل و مصرف کنترل شده شکر، چربی، نمک، کربوهیدرات خالص شده و الکل.
ورزش مداوم
خواب کافی و داشتن برنامه خواب منظم
کم کردن استرس از طریق حذف عامل آن در صورت امکان، و تمرین یوگا و تمرکز
در موارد جدی تر، درمان خانگی کفایت نمی کند. با این حال، در صورت ترکیب با انواع دیگر درمان می توانند موثر باشند.
مصرف دارو
پزشک ممکن است داروی ضدبارداری هورمونی را برای بهتر کردن سندرم پیش از قاعدگی یا PMS پیشنهاد دهد، یا گاها داروی ضدافسردگی تجویز کند. پیدا کردن یک درمان مناسب می تواند ملزم به روش آزمون و خطا باشد. در بعضی موارد اما این داروها افسردگی را بدتر می کنند.
برای درمان PMDD انتخاب اول پزشکان SSRI (Selective serotonin reuptake inhibitors) می باشد. در صورتی که داروهای SSRI روی فرد نتیجه ندهند یا اینکه باعث بروز عوارض جانبی نامطلوب شوند، پزشک ممکن است یک نوع داروی ضدافسردگی دیگر را تجویز کند.
داروی Agnucaston درمانی تاثیر گذار و ایمن:
قرص گیاهی آگنوکاستون درمانی بسیار موثر برای برطرف کردن مشکلات سندرم پیش از قاعدگی می باشد که به دلیل گیاهی بودن و عدم وجود هرگونه هورمون، کاملا بی ضرر بوده و به تنظیم سیکل قاعدگی و کاهش میزان پرولاکتین در بدن کمک می کند.
ماده موثره این دارو میوه گیاه پنج انگشت میباشد که از دیربازبه خاطر مزایای فراوانش به عنوان داروی گیاهی مورد استفاده قرار گرفته است. آگنوکاستون ضمن تنظیم هورمون ها چرخه قاعدگی نامنظم را تصحیح کرده وشایع ترین مشکلات قاعدگی را تسکین می دهد وچون ماهیت هورمونی ندارد و عملکرد طبییعی دارد عوارض شایع هرمونی راندارد وطبق تحقیقات علمی گسترده، محصول ایمنی است.
