به گفته محققانی که به مدت ۵۰ سال روی زوج ها مطالعه کرده‌اند، اغلب روابط به دلیل ارتباط ضعیف شکست می‌خورند. آنها چهار مورد از مشکل‌سازترین انواع ارتباط در روابط را شناسایی کردند که از این میان، «تحقیر کردن» به عنوان اصلی ترین عامل نابودی روابط معرفی شده است.
دکتر جان گاتمن (John Gottman)، روانشناس، در کتاب خود «چه چیزی طلاق را پیش بینی می‌کند؟»، بر اساس مطالعاتی که بر روی ۴۰هزار زوج انجام داد، چهار نوع از مشکل سازترین انواع ارتباط در روابط را این‌طور شناسایی می‌کند:
تحقیر: عدم احترام به شریک زندگی خود (به‌عنوان نمونه؛ برچسب زدن، توهین، چشم غره رفتن، تمسخر).
انتقاد: حمله به شخصیت او.
حالت تدافعی: محافظت از خود در برابر انتقاد با بهانه جویی یا سرزنش کردن.
بی‌اعتنایی: کناره گیری از برقراری ارتباط با نادیده گرفتن، توجه نکردن یا مشغول نشان دادن خود.
گاتمن می‌گوید از میان این چهار مورد، بزرگ‌ترین عامل پیش بینی کننده یک رابطه شکست خورده، تحقیر است.
تحقیر چگونه است؟
تحقیر چیزی بیش از انتقاد یا گفتن چیزهای منفی است. تحقیر زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از طرفین رابطه ادعا می‌کند که باهوش‌تر است، اخلاق بهتری دارد یا به عبارت ساده انسان بهتری نسبت به دیگری است.
به عنوان مثال، قطع مداوم صحبت های طرف مقابل بی احترامی است. اما زمانی تبدیل به تحقیر می‌شود که پریدن در حرف دیگری، نه ناشی از اشتیاق بیش از حد برای صحبت کردن، بلکه برای نشان دادن این باشد که نشان دهیم او هیچ حرف جالب و مهمی برای زدن ندارد.
هنگامی که این رفتار مدام تکرار می‌شود و زمانی که با قصد انجام می‌شود، هر رابطه ای را با مشکل مواجه می‌کند. فردی که در رابطه تحقیر می‌شود احساس بی‌ارزش بودن و دوست داشته نشدن می‌کند.
تحقیر کردن چگونه روابط را نابود می‌کند؟
تحقیر باعث می‌شود که طرفین رابطه به هیچ‌عنوان احساس نکنند که پشت یکدیگر هستند. به جای اینکه جمله «من و تو با هم در مقابل مشکلات می‌ایستیم» صدق کند، زوج ها به رقیب همدیگر تبدیل می‌شوند و هرگز نمی‌دانند چه زمانی ممکن است مورد حمله یا تخریب طرف مقابل قرار بگیرند.
این اغلب از این موضوع ناشی می‌شود که افراد احساس می‌کنند روی پای خودشان ایستاده‌اند و در حال محافظت از خود هستند، که معمولا رفتار خوبی است. اما مشکل این است که آنها از خود در برابر شریک زندگی‌شان محافظت می‌کنند و در حالی که او را تخریب می‌کنند، سعی می‌کنند خود را بالا ببرند.
تحقیر فقط برای روابط بد نیست، برای سلامتی ما نیز مضر است. ما برای زنده ماندن به یکدیگر نیاز داریم و تحقیر پیوند ما با دیگران را قطع یا تهدید می‌کند.
تحقیقات نشان داده است افرادی که در ارتباطات خود از تحقیر استفاده می‌کنند، بیشتر به بیماری های مختلف از جمله سرطان، بیماری قلبی و سایر بیماری ها مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا مبتلا می‌شوند.
چگونه تحقیر را در رابطه خود از بین ببریم؟
۱. احساسات منفی را شناسایی کرده و به اشتراک بگذارید
وقتی نمی دانیم چگونه احساسات منفی را نام ببریم یا درباره آنها صحبت کنیم، بهتر است که آنها را با دیگری در میان بگذاریم.
به عنوان مثال این جملات را در نظر بگیرید: «باورم نمی‌شه که قرارمون رو کنسل می‌کنی تا دوستات رو ببینی. تو یه آدم خودخواه هستی که هرگز به احساسات من فکر نمی‌کنی!»
برای جلوگیری از ارتباط تحقیرآمیز، از این فرمول استفاده کنید:
احساس خود را بیان کنید: «احساس می‌کنم دلخور و ناراحتم چون دوست داشتم با هم وقت بگذرونیم.»
یک درخواست به آن اضافه کنید: «دوست دارم قبل از اینکه برنامه رو تغییر بدی اول با هم صحبت کنیم تا در آینده دیگه این اتفاق نیفته.»
شریک زندگی‌تان را به گفتگو دعوت کنید: «فکر می‌کنی بتونیم این کار رو بکنیم؟»
۲. فرهنگ قدردانی را شکل دهید
ابراز قدردانی به ما کمک می‌کند تا بیشتر به ویژگی های مثبت شریک زندگی خود توجه کنیم تا ویژگی های منفی او.
در حالت ایده‌آل، جملات و حرکات مثبت ما باید به جملات منفی بچربد. نسبت جادویی این است: حداقل پنج گزاره یا احساس مثبت به یک گزاره منفی.
الگوهای ارتباطی خود را در طول یک هفته پیگیری کنید. هر چند وقت یکبار درگیر تعاملات منفی (مانند نق زدن، انتقاد، نادیده گرفتن، چشم غره) در مقابل تعاملات مثبت (مثلا تحسین کردن، ستایش کردن، انجام کاری خوب برای طرف مقابل) هستید؟
هفته بعد با استفاده از نسبت جادویی با شریک زندگی خود رفتار کنید. آیا احساس متفاوتی دارید؟
همچنین می توانید سعی کنید هر کدام لیستی از ۲۰ موردی که در مورد یکدیگر دوست دارید تهیه کنید. آنها را با صدای بلند بخوانید و به مرور زمان با اضافه کردن به لیست خود را به چالش بکشید.
