همشهری آنلاین/ آموزش حرف شنوی و تعیین حد و مرزها یکی از حیاتی‌ترین جنبه‌های فرزندپروری است که البته کار دشواری است اما با استمرار و هماهنگی والدین می‌توانید نتیجه خوبی به دست آورید.
حرف شنوی فرزندان، به خصوص در سنین کودکی یکی از ضرورت‌های تربیتی است. به عنوان والد، ما از فرزندانمان انتظار داریم که از قوانین پیروی کنند و در کنار احترام، سایر ویژگی‌های مهم شخصیتی را نیز آموزش ببینند تا مرزهای سالمی بین فرزندان و بزرگترها ترسیم شود اما مشکل اینجاست که تربیت کودکی مطیع، آسان نیست.
اگرچه راه‌های مختلفی هم وجود دارد که به فرزندانمان اجازه دهیم انتظارات و قوانین ما را به چالش بکشند، با این حال، آموزش اطاعت به کودکان مطمئنا گاهی اوقات خسته کننده می‌شود. علاوه بر این، بسیار مهم است که حرف شنوی فرزندان ما فقط به این دلیل نباشد که از تنبیه شدن می‌ترسند یا می‌خواهند اطرافیان را تحت تاثیر قرار دهند. در این شرایط راه‌های موثر برای حرف شنوی فرزندان چیست؟
از لحن ملایم استفاده کنید
کوین پورت، از مرکز مشاوره کودکان پنسیلوانیا در این رابطه نوشت: «اغلب والدین، در مواجهه با بدرفتاری یا سرپیچی از انتظاراتشان با فریاد یا ناله اعتراض می‌کنند. با این حال، این رویکرد برای تربیت کودکی محترم کاربرد ندارد. کاری که می‌توانید برای جلب احترام فرزندتان انجام دهید این است که از لحنی نرم استفاده کنید. آرامش خود را حفظ کنید و پیام‌ها و صحبت‌هایی واضح و شفاف با فرزندتان داشته باشید.»
برای مثال، اگر می‌خواهید بچه‌ها وقتی از آنها می‌خواهید اسباب‌بازی‌هایشان را کنار بگذارند گوش کنند، او را همراهی کنید و در حالی که اسباب‌بازی‌ها را یکی یکی داخل جعبه یا کمد می‌گذارید، دست فرزندتان را بگیرید و او را هدایت کنید. همچنین، از فرزندتان انتظار نداشته باشید که از اولین بار، یک کار را کاملا درست انجام دهد. پیروی از قوانین و انتظارات شما چیزی نیست که یک شبه به دست آید. ممکن است نیاز به پیگیری باشد و این اشکالی ندارد.
از تکرار خودداری کنید
پیگیری و تکرار دستورات، دو چیز متفاوت هستند. شما می‌توانید پیگیری کنید تا مطمئن شوید که فرزندتان دستورات شما را در زمان‌های دیگر هم دنبال می‌کند اما هنگامی که برای اولین بار به کودک خود دستور می‌دهید که اسباب‌بازی‌های خود را کنار بگذارد، مهم است که پیام شما واضح و قابل درک باشد.
ابوالفضل آزادنیا، مشاور کودک و نوجوان در یزد، در توضیح این نکته گفت: «از تکرار دستورات خود برای بار دوم یا سوم خودداری کنید. در غیر این صورت، این ممکن است به فرزند شما این تصور را بدهد که می‌تواند کار را به تعویق بیندازد. به او بگویید شما نیم ساعت زمان داری تا بازی کنی. در این مرحله لازم است هیجان و استرس احتمالی او را مدیریت کنید و در نزدیکی پایان وقت به او یادآوری کنید که وقت او چه زمانی تمام خواهد شد.»
به آنها بگویید که چه کاری انجام دهند، نه چه کاری انجام ندهند
ما تمایل داریم از کلمات «نه» یا «نباید» استفاده کنیم تا فرزندانمان را از دردسر یا خطر دور نگه داریم. مثلا می‌گوییم، «نه، به آن دست نزن»، یا، «نه، شما نمی‌توانی تا دیروقت بیدار بمانی». اگرچه کودکان ممکن است درک کنند که کارهایی وجود دارد که مجاز به انجام آنها نیستند، اما نه گفتن کافی نیست؛ به او بگویید چه کاری می‌تواند انجام دهد. کوین پورت توضیح می‌دهد: «فعالیت‌ها یا رفتارهای جایگزین را پیشنهاد دهید. اگر نمی‌خواهید فرزندتان تا دیروقت بیدار بماند و تلویزیون تماشا کند، می‌توانید به جای نهی کردن، فعالیت‌های مجاز قبل از خواب را پیشنهاد دهید. مثلا او را دعوت کنید تا با هم یک داستان بخوانید یا بعد از منظم کردن جورچین بخوابد.»
با قوانین خود سازگار باشید
اگر با قوانین و انتظارات خود سازگار نباشید، آموزش اطاعت به کودک موثر نخواهد بود. اگر به چیزی «نه» می‌گویید، خود الگوی آن رفتار باشید. آزادنیا توضیح داد که ۷۰ درصد از رفتارآموزی کودکان بر اساس مشاهده است. پدر و مادر الگوی فرزند خود هستند و اگر به صورت مداوم به فرمان خود پایبند باشید اثر مقبتی روی رفتار کودک خواهید داشت؛ در صورت مشاهده رفتاری نادرست از فرزندتان یا تکرار آن، کافی است او را با عواقب آن کار همراه کنید. البته در صورتی که از قبل، عواقب آن رفتار ناپسند را شفاف و روشن به او اطلاع داده باشید.
فرزندتان را تشویق کنید
از الفاظ تاییدی و تشکری استفاده کنید تا کودک متوجه رفتارهای درست و خوب خود بشود. از دیگر سو، از او بخواهید با استفاده از جملاتی مانند «بله، مامان» یا «باشه بابا، این کار را انجام می‌دهم» کارهایی را که از او خواسته‌اید، تایید کند. این کار به مرور کیفیت گفت‌وگوهای شما و درکی را که از یکدیگر دارید افزایش خواهد داد. بسیار پیش می‌آید که کودک متوجه درخواست شما نشده است. علاوه بر این، کوین پورت می‌گوید اطاعت از دستورات و انتظارات والدین نباید دشوار باشد. گاهی کودک با این چالش روبرو می‌شود که از پس مقاومت کردن در برابر وسوسه ها برنمی‌آید و این باعث می‌شود از خواسته های شما سرپیچی کند.
