دستم را در ظرف برنج فرو می‌برم و در حالیکه قطرات آب به داخل ظرف می‌چکدو سر ریز می‌شود ، آن را هم می‌زنم، چندین مرتبه این کار را تکرار می‌کنم بی‌آنکه فکرکنم چقدر برنج را می‌شویم ؟ آیا اصلا برنج نیاز بیشتری به شستشو دارد؟ در همین حین دختر کوچکم با مامان مامان گفتن‌های مکرر توجه ام را جلب می کند: « حواستون نیست نیست، آب همینطوری باز مونده و هدر میره!» یک مرتبه به خودم می‌آیم و آه از نهادم بلند می‌شود ، که چه کردم؟!
پیش از این ،مدام به بچه‌ها گفته‌ام در مصرف آب صرفه جویی کنید، خشکسالی و کم آبی است اما خودم رعایت نکردم. بلافاصله به دخترم می‌گویم: «حق با توست، من اشتباه کردم خیلی باید این روزها مخصوصا در فصل گرمای تابستان مراقب مصرف آب باشیم».
در چند ثانیه ناقض گفته‌های قبلی خودم شده بودم : «آب کم مصرف کنید، خشکسالی است، حیاط خانه را با فشار آب جارو نکنید ، به میزان لازم برای ظرف شستن آب بردارید، آب خنک در یخچال بگذارید تا مدام مجبور نباشید آب شیر باز کنید و… از این توصیه‌های ایمنی در خانه که در نهایت بچه‌ها می‌گویند:«مامان مراقبیم، مامان حواسمان را جمع می کنیم. اما حالا خودم در حواس‌پرتی هر چه رشته بودم پنبه کردم راستش می‌خواهم فرزندانم فرهنگ صرفه جویی را در خانه یاد بگیرند و این از وظایف دینی ماست.»
دین مبین اسلام در آیات و روایاتش مسلمانان را به رعایت صرفه جویی در مصرف هر چیزی توصیه کرده است حال این صرفه جویی می‌تواند در مصرف برق، آب و دیگر انرژی‌ها باشد و اگر بتوانیم چنین فرهنگی را در جامعه خودمان و از خانواده هایمان ایجاد کنیم، در مسائل مختلف موفق خواهیم بود.
*صرفه جویی به چه معناست؟
باید به بچه‌ها یاد بدهیم صرفه جویی چه معنایی دارد. صرفه جویی به معنای مصرف نکردن یا محروم کردن خود از چیزی نیست، صرفه جویی به معنای درست مصرف کردن است گاه در تبلیغات تلویزیون چیزهایی دراین زمینه می‌بینیم که در یادمان می‌ماند، رسانه در این عرصه خیلی می‌تواند مهم باشد تا یاد بگیریم چطور می‌توانیم درست و بهینه مصرف کنیم و از نعمت های الهی همیشه بهره مند باشیم. آب یکی از همین موهبت های پروردگار است که تا زمانی که دچار بی آبی نشده باشیم، شاید درکش نکنیم که خوب مصرف کردن چه ارزشی دارد، چرا که نبودش فاجعه در زندگی مان محسوب می شود.
*عبور از فصل گرما؛ چطور و چگونه؟
مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور معتقد است که برای عبور از تنش فصل گرما که هر ساله با آن روبه رو هستیم و الان نیز به دلیل خشکسالی بیشتر درگیری اساسی تری نیز داریم، نیاز به رعایت الگوی بهینه مصرف از سوی مردم دارد، اما این الگو و این فرهنگ سازی باید چطور در خانواده ها صورت بگیرد و مردم چطور خود را با شرایط می توانند سازگار کنند تا با کم آبی و خدایی ناکرده بی آبی روبه رو نشوند؟
*میوه و سبزیجات را با آب به اندازه شست و شو دهید
«محمد توکلی»کارشناس حوزه آب معتقد است: «خیلی از مردم برای شست و شوی میوه و سبزیجات به دلیل اینکه وسواس به خرج می دهند تا مبادا میکروب یا ویروسی داشته باشد، مدام ظرف آب شست و شو را خالی کرده و پر می‌کنند و چندین لیتر آب اینطور به هدر می‌دهند یا اینکه هر میوه را دقایقی زیرشیر آب می‌گیرند تا مثلا تمیز شود. در حالیکه بهترین حالت این است که یک کاسه آب پر کرده و با مایع ضدعفونی کرده دقایقی اجازه دهیم میوه یا سبزیجات در آن باقی بمانند و بعد آن را آبکشی کنیم. دراین صورت دیگر آب مضاعف هدر نمی‌رود.»
این اتفاق می تواند برای شستن ظرف ها نیز رخ بدهد مثلا برای گرفتن چربی یک ظرفی که روغنی بوده مدتها آب گرم یا داغ را باز بگذاریم تا چربی از بین برود درحالیکه با یک بار آب جوش گرفتن روی ظرف ها می‌توانیم چربی ها را بزداییم.
*زمان مناسب استفاده از ظرفشویی و ماشین لباسشویی
اگر از ماشین ظرفشویی یا لباسشویی استفاده می‌کنید که بهتر است زمانی آنها را به برق بزنید و روشن کنید که کامل پر شده باشند.
توکلی دراین باره می‌گوید: «اگر از ماشین لباسشویی و ظرفشویی استفاده می‌کنند که خود این وسایل کم مصرف هستند به لحاظ استفاده از آب ، فقط باید مراقب باشید که پر باشند نه اینکه با دو لباس یا دو ظرف ماشین را به برق بزنید. اما اگر با دست می شویید هم باید مراقب باشید که آب زیادی مصرف نشود . شاید با پر کردن یک لگن بتوان ظرف هایی زیادی را چربی زدایی کرد و شصت و یک بار هم آبکشی کرد و لباس ها هم به همین منوال می توان شستشو داد.»
اما درباره شستن ظرف هایی که مثلا نیاز به خیساندن دارند مثل قابلمه ها ، بهتر این است که مدام آنها را زیر آب نگیریم تا با آب شستشو شوند شاید بهتر باشد مدتی آنها را میزان کمی آب بخیسانیم تا بتوانیم شست و شوی راحت‌تری داشته باشیم.
در حال حاضر استان های جنوبی و مرکزی درگیری بیشتری با کم آبی دارند و شاید مردم آن مناطق در زمینه مصرف بهینه آب هوشیاری بیشتری داشته باشند ما مسئله مهم این است که همه در این زمینه فرهنگ مصرف درست آب را در خانواده هایمان ترویج دهیم و به صرف اینکه مثلا ما دو نفر یا سه نفر بیشتر نیستیم مدام آب زیاد به هدر ندهیم.
*آب خنک در یخچال نگهداری کنید
بنی هاشمی، یک کارشناس دیگر حوزه آب می‌گوید اقداماتی که تا به حال برای رفع بحران آب در نظر گرفته شده، کافی نبوده ، بنابراین ما نیاز به مدیریت خانگی در این زمینه داریم. در حال حاضر اقلیم کشور تغییر کرده و ما شاهد خشکسالی هستیم، متوسط بارش ها و روان آب ها کم شده و میزان دسترسی به آب نیز کاهش یافته و بنابراین باید بپذیریم که کم آب تر از قبل هستیم.
یکی دیگر از راه های مصرف بهینه آب این است که در خانه مدام برای خنک کردن آب و آب خوردن سراغ شیر نرویم و مدتها صبر کنیم تا آب خنک شود، همیشه مقداری آب در یک پارچ در یخچال داشته باشیم تا در طول روز از آن استفاده کنیم یا اینکه در یک کلمن با یخ در طول روز آب بریزیم یا اگر آب سرد کن یخچال و فریزرمان دارد از آن استفاده کنیم.
*ماشین شویی را به حداقل برسانید
خیلی از مردم هنوز فرهنگ شستن ماشین را بلد نیستند و با یک شیر آب در حیاط یا کوچه به جان شستشوی ماشین می افتند یا اینکه هنوز فرش یا چیزهای دیگر خانه را با آب زیاد می‌شویند.
توکلی دراین باره توضیح می‌دهد: «سعی کنید هر چند وقت یک بار ماشین را به کارواش ببرید تا با حداقل آب ماشین شویی صورت بگیرد یا اینکه یاد بگیرید تنها با یک سطل آب و یک سطل کف ماشین بشویید و این هم شدنی است.»
*مراقب کولرهایتان باشید
طبق گفته کارشناسان حوزه آب در حال حاضر سرانه آب هر ایرانی از ۶۹۰۰ به ۱۲۰۰ متر مکعب رسیده و این یعنی هدر رفت آب در خیلی مسائل و اینکه دیگر به جای اینکه بخواهیم نگران تأمین آب برای نسل های بعد باشیم، می‌بایست به فکر خودمان و شرایط حال نیز باشیم چرا که همان نسل هایی که به آنها فکر می‌کردیم الان خودمان هستیم که باید رعایت کنیم.
توکلی در مطرح کردن نکات دیگر صرفه جویی آب می‌گوید که کولرها یکی دیگر از منابع هدررفت آب محسوب می‌شوند که ابتدای تابستان و در میانه آن می بایست مورد بررسی قرار بگیرند که چکه نکنند یا اینکه شناورها سالم باشند، حتی شیرهای دیگر در منزل چکه نکنند و همین چکه چکه ها باعث هدررفت هزاران لیتر آب در روزها و ماه ها می‌شود که شاید اصلا به چشممان هم نیاید.
از جمله دغدغه‌های دیگری که باید خانواده ها در زمینه صرفه جویی آب داشته باشند، آب و جاروکردن های زیاد است که بهتر است قطع شود، حیاط را با آب زیاد شستن یا برگ‌های خشک و آشغال ها را با فشار آب شستن باید کامل قطع شود، مراقبت از زمان دوش گرفتن های روزانه نیز خیلی با اهمیت است چرا که فصل گرما شاید در روز یک یا دو بار دوش گرفتن بطلبد اما هربار شاید با چند دقیقه کوتاه بتوان سریع دوش گرفت و خنک شد.
شما برای صرفه جویی در زمینه مصرف آب و آموزش آن به اعضای خانواده چه کارهایی می کنید؟
