اگر اهل این کارها نباشی، پیدا کردن جایی که از نظر خودت ایرادی داشته‌باشد و بخواهی آن را درست کنی و با تیغ جراحی سروسامان بدهی، خیلی سخت است به‌ویژه اگر در کنار این موضوع، از هر گونه عملی هم ترس و واهمه داشته‌باشی، اما مجبورم! در خودم کمی جست‌وجو میکنم. به کمک گوگل، سایت چند کلینیک و پزشک زیبایی را پیدا میکنم. بعضی‌ها حتی فیلم عمل‌ها را گذاشته‌اند تا ترس مخاطبی مثل من بریزد، اما بعید می‌دانم فایده‌ای داشته‌باشد.
گوشی را برمی‌دارم. به کلینیکی زنگ می‌زنم. خانم منشی می‌گوید باید برای معاینه وقت بگیرم. وقت را برای یک ماه دیگر می‌دهد. چانه می‌زنم که دیر است و عجله دارم و دماغ عملی را باید به عروسی برسانم که راضی می‌شود و برای یک هفته بعد برایم وقت می‌گذارد اما این رضایت او به کارم نمی‌آید و از وقت گزارش می‌گذرد.
دوباره جست‌وجو میکنم و این‌بار به کلینیک دیگری زنگ می‌زنم. اسم کلینیک‌ها را نمی‌نویسم چون اجازه آن را ندارم. خانم منشی می‌گوید برای معاینه سریع وقت می‌دهند ولی برای عمل حالاحالاها باید در نوبت باشم. قبول میکنم و برای ساعت ۴ عصر راهی کلینیک در یکی از خیابان‌های گران شهر می‌شوم.
اگر با لباسی ساده و کم‌قیمت اینجا بیایی، به‌کل از زندگی ناامید می‌شوی. همه‌چیز باید مارک باشد! نه اینکه من مارک پوشیده باشم ولی کمی حواسم را جمع کرده‌ام که یک وقت تابلو نباشم.
تخمین سن زنانی که اینجا نشسته‌اند واقعا سخت است. بعضی از چهره‌ها به اندازه‌ای دست‌کاری شده‌اند که نمی‌شود حدسی زد. بعضی هم که زیر یک کیلو باند هستند اصلا چیزی پیدا نیست! نمی‌دانم الان واقعا این خانم‌ها زیبا شده‌اند یا در مراحل زیبا شدن هستند ولی آنچه اکنون هستند واقعا چنگی به دل نمی‌زند.
خانمی که کنار دستم نشسته مثل من برای معاینه آمده است. می‌پرسد: شما هم برای معاینه آمده‌ای؟ می‌گویم: بله، ولی واقعا مطمئن نیستم به اینکه عمل کنم. راستش، خیلی هم می‌ترسم.
خنده‌ای بلند می‌کند و می‌گوید: خب، عمل نکن! نگاهی به هم می‌اندازیم و هردو سکوت می‌کنیم. حواسم را به اطراف مثلا پرت میکنم. خانمی که روبه‌رویم نشسته است جوری که همه متوجه شوند به خانم منشی می‌گوید: پف این دماغ بعد یک سال هنوز نخوابیده ها! منشی نگاهی می‌کند و می‌گوید: با آقای دکتر صحبت کنید! روی مانیتور سالن انتظار، عکس‌های قبل و بعد از عمل مدام رفت‌وآمد می‌کند. بعدازعمل‌ها واقعا قشنگ هستند ولی تغییر آن‌ها فقط عمل نیست. محو تصاویر هستم که دختری جوان در را باز می‌کند و داخل می‌آید. وقت عمل دارد اما پدرش رضایت نداده است. به صورتش که نگاه میکنم هیچ ایرادی نمی‌بینم ولی او اصرار دارد بدون اجازه عمل را انجام دهد. ظاهرا به کسی قولی داده است!
خانمی که کنارم نشسته بود زودتر از من نوبتش می‌شود. قبل از رفتن، سر خم می‌کند و دم گوشم می‌گوید: من که مجبورم عمل کنم چون خور و پوف میکنم و مشکل دارم ولی دماغ تو واقعا مشکلی ندارد. الکی خودت رو دم تیغ نده! بعد از آن خنده بلند، توقع چنین نصیحتی را از او نداشتم. منتظر نوبت ویزیت نمی‌مانم. از کلینیک بیرون می‌آیم. از خودم می‌پرسم واقعا چند درصد از زنانی که عمل می‌کنند نگاه خانم کناری را دارند.
سرم را پایین بیاورم نفسم بند می‌آید اما زیبا شده‌ام!
فاطمه حدود چهل سال سن دارد و یک سالی می‌شود بینی‌اش را عمل کرده است. نظر خودش این است که آن بینی به این صورت نمی‌آمده و حالا شرایط بهتر شده است. «شنیدم که یکی از پزشکان تهران با تخفیف بینی را ۱۰ میلیون تومان عمل می‌کند. چند تکه از طلاهایم را فروختم و سریع نوبت گرفتم و راهی شدم. بینی گوشتی و بدی داشتم که دیگر تحمل آن برایم سخت شده بود. توی عکس‌هایم همین یک قسمت بد توی چشم می‌زد و اعصابم را خرد کرده بود. الان که عمل کرده‌ام، خیلی راضی هستم. قبلا عکس‌هایی که از خودم می‌گذاشتم در نهایت صد تا لایک می‌خورد ولی الان خیلی زیاد شده است و همه می‌گویند خیلی قشنگ شده‌ام. آدم با این حرف‌ها اعتمادبهنفس پیدا می‌کند. همه‌چیز خوب است. تنها مشکلم این است که دیگر نمی‌توانم سرم را خیلی پایین بگیرم. نفسم بند می‌آید.»
برای جلب توجه شوهرم عمل کردم اما گفت خوب نیست
مریم سی‌وپنج‌ساله از خانواده‌ای مذهبی است. او به‌تازگی پشت پلک‌هایش را کشیده و بینی‌اش را قلمی کرده است. دلیل عجیبی برای این کار دارد. «من برای آدم‌های بیرون و خیابان عمل نکردم. اصلا هم اهل عکس گرفتن نیستم. تنها چیزی که من را به عمل کردن ترغیب کرد خواهرشوهرم بود. مدتی بود جراحی بینی و پلک انجام داده بود و شوهرم مدام می‌گفت: ببین چقدر خوشگل شده! ببین چقدر تغییر کرده! از این حرف‌ها می‌زد که در نهایت من را هم راهی اتاق عمل کرد. مادرم از اول با این کارم مخالف بود. می‌گفت به کار خدا نباید دست زد ولی من به خاطر توجه شوهرم عمل کردم. البته که شوهرم به علت هزینه‌های عمل نظرش تغییر کرده بود و می‌گفت خیلی هم خوب نیست ولی حرف زده بود و مجبور شد ۳۰ میلیون خرج کند.»
باید به‌روز باشی مثل خواننده‌ها و بازیگرها
بین سوژه‌هایی که تاکنون برای عمل زیبایی اقدام کرده‌اند، دغدغه این موضوع در ذهن دختری پانزده‌ساله برایم عجیب است. برنامه حلما برای سال آینده این است که حتما بینی خود را عمل کند، چربی‌های شکمش را بردارد و حتما لب‌هایش را تزریق کند و به قول خودش شکل یکی از هنرپیشه‌های مطرح سینما بشود. «الان دیگر مثل قدیم نیست که آدم سنتی فکر کند. باید به‌روز باشی مثل خواننده‌ها و بازیگرها که هر روز یک مدل تیپ می‌زنند و تغییر می‌کنند. فقط کافی است پول داشته باشی. آن وقت دیگر نیازی نیست نگران هیچ‌چیز باشی! هر وقت خواستی چاق می‌شوی، هروقت خواستی لاغر می‌کنی! هرقدر دوست داشتی می‌خوری و همه‌چیز را به دست یک پزشک زیبایی می‌سپاری تا برایت حل کند! من که به پدرم گفته‌ام پول دانشگاه را بدهد به خودم تا دماغم را عمل کنم. چون کمی هم چاق هستم، راحت چربی‌ها را برمی‌دارم و خوش‌تیپ می‌شوم. مهم این خوش‌تیپی است. الان که پسرها هم دنبال خوشگلی هستند، آن‌ها هم عمل می‌کنند. قبلا عمل کردن را بد می‌دانستند اما مظهر باکلاسی است!»
گرهی از زندگی‌ام باز نمی‌کند
در این بین، زنانی هم هستند که به هر دلیلی اعتقادی به عمل زیبایی و تغییر ظاهر خود ندارند. زهرا دانشجوی دکترای مدیریت بازرگانی است. او با اینکه خیلی‌ها توصیه کرده‌اند بینی‌اش را عمل کند، سراغ این کار نرفته است. «یکی از جملات معروف مادرشوهرم این است که «زهراجون، اگر دماغت رو عمل کنی، دیگر هیچ‌چیز کم نداری!» همیشه این جمله را به‌ویژه در مهمانی‌ها تکرار می‌کند تا شاید من راضی شوم بینی‌ام را عمل کنم ولی من زیر بار این کار نمی‌روم چون فکر میکنم عمل کردن آن هیچ گرهی از زندگی‌ام باز نمی‌کند و تأثیری ندارد. شوهرم و اطرافیان هم به این قیافه عادت کرده‌اند. بعید می‌دانم اگر عمل کنم تعداد دوستانم تغییر کند یا محبت شوهرم به من بیشتر شود. اصل زندگی اخلاق است وگرنه قیافه تکراری می‌شود.»
تغییر کردن اندازه دارد
این تفکر ارتباطی با میزان تحصیلات ندارد. مریم‌خانم زنی خانه‌دار است و از نظر مالی مشکلی برای اینکه بخواهد در این زمینه خرج کند ندارد. «تغییر هم اندازه‌ای دارد. یک چیزهایی باید به آدم بیاید. خیلی از مادرها انگار می‌خواهند دوباره به سن دختران خود برگردند که هر کاری می‌کنند تا تغییر کنند. همین هفته پیش یکی از آشنایان را در دورهمی خانوادگی دیدم. خانم از بس تغییر کرده بود شناخته نمی‌شد. بعضی چیزها ارزش‌های انسانی هستند که باید آن‌ها را حفظ کرد، نه اینکه سر چشم‌وهم‌چشمی خرج کرد.»
بانوان، رکورددار عمل‌های زیبایی
بر اساس آمارها حدود ۸۷ درصد از عمل‌های زیبایی جهان را خانم‌ها انجام می‌دهند. زنان با ۲۰ میلیون و ۳۶۲ هزار و ۶۵۵ نفر بیشترین مخاطبان عمل‌های جراحی زیبایی در دنیا هستند. این امر حاکی از اهمیت زیبایی و زیباتر به نظر رسیدن در میان آن‌هاست. البته رکورد بیشترین عمل زیبایی در جهان مربوط به خانمی پنجاه‌ودوساله است! البته مردان هم اهل جراحی زیبایی هستند و جراحی بینی، لیپوساکشن و عمل زیبایی گوش از جمله عمل‌هایی است که آن‌ها بیشتر انجام می‌دهند.
تعداد عمل‌های زیبایی در جهان به نسبت جمعیت جهان ۰.۲ درصد است در حالی که تعداد عمل‌های زیبایی در ایران به نسبت جمعیت یک درصد است. یعنی در ایران پنج برابر بیش از میانگین جهانی عمل زیبایی انجام می‌شود. هم‌چنین کشور ما از نظر عمل زیبایی بینی، با حدود ۷ درصد، مقام سوم را در جهان دارد.
نتایج تحقیقات انجمن بین‌المللی جراحی پلاستیک در سال ۲۰۱۷ حاکی از این است که آمریکا با ۴ میلیون و ۲۱۷ هزار و ۸۶۲ عمل جراحی زیبایی در سال رتبه نخست، برزیل با ۲ میلیون و ۵۲۴ هزار و ۱۱۵ رتبه دوم و ژاپن با یک میلیون و ۱۳۷ هزار و ۹۷۶ مورد عمل زیبایی رتبه سوم جهانی را به خود اختصاص داده‌است. در این میان، ایران رتبه بیستم را با تعداد ۱۵۱ هزار و ۴۳۹ مورد به خود اختصاص داده است که بین کشورهای خاورمیانه، بعد از ترکیه، رتبه دوم محسوب می‌شود. هم‌چنین به گفته نایب‌رئیس انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی، ایران دارای ۳۳۰ جراح پلاستیک است که بیشترین آمار در منطقه خاورمیانه را به خود اختصاص داده‌است.
نتایج تحقیقی در سال ۱۳۹۶ درباره دلایل و پیامدهای جراحی‌های زیبایی زنان و مردان ساکن شهر تهران از طریق مصاحبه کیفی با ۲۷ زن و پانزده مرد، حاکی از این است که برای مردان حقارت و خودکم‌بینی و برای زنان ترس از طرد شدن و تصویر ذهنی منفی از مهم‌ترین دلایل مبادرت به جراحی زیبایی است.
بسیاری از مراجعه‌کنندگان بدون هیچ ضرورتی به دنبال تغییر شکل هستند
درباره انگیزه‌های زنان از جراحی زیبایی با یک پزشک جراح پلاستیک هم صحبت می‌کنیم که تأکید دارد نامش ذکر نشود. سال‌هاست در کار جراحی زیبایی است و اعتقاد دارد این علم و فناوری باید خدمتی برای بشر باشد. «در حوزه پزشکی، عملی که ضرور نباشد، جزو عمل‌های زیبایی محسوب می‌شود و از آنجایی که انجام این عمل‌ها کاملا انتخابی است، از استانداردها و ضرورت‌ها فاصله گرفته است. درست است که زیبایی حق بشر است و خداوند هم زیبایی را دوست دارد، باید معنی این واژه بین مردم تغییر کند. این تغییر مختص به جهان سوم یا قشر خاصی نیست بلکه وام‌گرفته از اجتماعی است که تحت تأثیر رسانه‌ها قرار دارد و سلبریتی‌ها به الگویی برای افراد تبدیل شده‌اند. این موضوع بسیار تأسف‌بار است که مراجعه‌کنندگان فراوانی بدون هیچ ضرورتی به دنبال تغییر شکلی شبیه به فلان بازیگر یا فلان خواننده هستند و برای رسیدن به این هدف پول‌های گزافی خرج می‌کنند، هزینه‌هایی که قطعا ضروری نیست.»
زیبایی به شرط ضرورت
این پزشک بسیاری از جراحی‌ها را ضروری نمی‌داند و اعتقاد دارد این تمایل به زیبایی نوعی زیاده‌خواهی است که جامعه به آن دامن زده‌است. «هدف از راه‌اندازی این زمینه پزشکی کمک به افرادی بود که دچار ضایعه هستند. این ضایعه یا مادرزادی یا به دلیل حوادث پیش‌بینی‌نشده بود اما رویکرد به این موضوع امروزه اقتصادی شده است و بنگاه‌هایی نیز با همین موضوع شکل گرفته‌اند. امروزه افراد زیادی هستند که شغل آن‌ها فقط دلالی برای برخی از پزشکان زیبایی شده‌است و چه از داخل چه از خارج کشور به‌ویژه حوزه خلیج‌فارس، افرادی را معرفی می‌کنند تا برای خود درآمدی کسب کنند و از آنجایی که برخی از همکاران تنها نگاه اقتصادی به این مقوله دارند، در مسیر جراحی‌های غیرضرور قدم برمی‌دارند. من به خیلی از مراجعه‌کنندگان می‌گویم ضرورتی برای عمل بینی یا هر تغییر دیگر در آن‌ها وجود ندارد اما به علت جو جامعه، خیلی‌ها ترجیح می‌دهند تغییر کنند و این تغییر را تنها در ظاهر دنبال می‌کنند. از نظر من که یک جراح پلاستیک هستم، عمل زیبایی زمانی معنا می‌یابد که ضرورتی وجود داشته باشد. برای نمونه، افرادی که دچار حوادثی مثل سوختی می‌شوند حق دارند با کمترین قیمت ممکن به این خدمت پزشکی دسترسی داشته باشند اما با رویکردی که پیش آمده است، هم‌اکنون این خدمت با هزینه‌های زیاد و بدون خدمات بیمه‌ای ارائه می‌شود. شاید نگاهی دوباره به جراحی زیبایی و تعریفی جامع از استانداردهای این‌گونه عمل‌ها بتواند مشکلات بسیاری را حل کند.»
تحت‌تأثیر جامعه
درباره تمایل به عمل‌های زیبایی در بین زنان با یک روان‌شناس به گفت‌وگو می‌نشینم. زهرا میرزایی‌زاده معتقد است بیشتر عمل‌های جراحی یک انتخاب شخصی نیستند بلکه افراد تحت تأثیر شرایط جامعه به این تغییرات تن می‌دهند. «در انجام عمل‌های زیبایی دلایل مختلف فرهنگی، اقتصادی و حتی سیاسی دخیل است و نمی‌توان گفت فرد با اختیار این تغییرات را انتخاب کرده است. گاهی روند جامعه افراد را به سمت و سویی می‌برد که واقعا ناچار به تغییر ظاهری می‌شوند و تصور می‌کنند با این تغییر می‌توانند به منزلت، جایگاه و پرستیژ دست یابند.»
او رسانه‌ها و سلبریتی‌ها را نیز در این اتفاق بی‌تأثیر نمی‌داند. «رسانه‌ها، فناوری و حتی همین سلفی‌ها باعث گرایش بیشتر افراد به تغییرات ظاهری می‌شود و مدام این تصویر را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند که بدنی منفی و نامناسب دارد. این تصویر در گذر زمان اعتمادبهنفس مخاطب را کاهش می‌دهد و او را به فردی الگوپذیر تبدیل می‌کند. این الگوها برگرفته از رسانه‌ها و سلبریتی‌هاست.»
حال خوب به ظاهر بستگی ندارد
این روان‌شناس آثار مثبت زیبایی را در زندگی افراد منکر نمی‌شود اما هر زیبایی با هر هزینه‌ای را قابل قبول نمی‌داند. «جراحی زیبایی اعتمادبهنفس شما را افزایش می‌دهد و بر کیفیت زندگی شما اثر مثبت می‌گذارد اما این نتایج همیشگی نیست و ممکن است موقت باشد. برای نمونه، وقتی فردی از چاقی رنج می‌برد، با جراحی زیبایی می‌تواند خود را از شر چربی‌ها خلاص کند و پیکرتراشی کند ولی چون اراده‌ای برای نخوردن ندارد و از طرفی این جراحی با مشکلات بدنی همراه است، با مسائل جدیدی روبه‌رو می‌شود که بر کیفیت زندگی‌اش اثر منفی خواهد گذاشت. نباید حال خوب ما به ظاهرمان بستگی داشته باشد. همیشه موارد دیگری هم برای خوب شدن هستند. گاهی یک لباس نو، یک جمله انگیزشی، تفریح و کوه و گاهی برنامه‌های متنوع دیگری که هر فرد بعد از گذشت زمان و شناخت خود به آن‌ها پی می‌برد می‌تواند باعث حال خوب شود. اگر دنبال خاص بودن و خاص شدن هستید، جراحی زیبایی و تغییر چهره و بدن تنها راه آن نیست. این در حالی است که ممکن است بعد از جراحی به ایده‌آل خود نرسید و دیگران شما را سرزنش کنند. پس اگر سمت آن رفتید، باید حواستان به این موضوع هم باشد که بعد از کلی هزینه‌تراشی، ممکن است شرایط بدتر از قبل شود. در نهایت، باید قبل و بعد از عمل جراحی واقع‌بین باشید. حتی اگر هم ظاهرتان تغییر کند، سبک زندگی یک مدل خاص را نخواهید داشت. پس اگر پیرو مدلی خاص هستید، همه‌جانبه به موضوع نگاه کنید!»
انتخاب با خودتان است. برای یک تغییر، در نهایت شما باید تصمیم بگیرید اما قبل از این تصمیم، به نتایج آن هم فکر کنید. آیا واقعا کمی کوچک‌تر کردن بینی در روند زندگی شما تغییری ایجاد می‌کند؟ آیا این تغییر خواست خودتان است یا تحت‌تأثیر جامعه، خانواده و اطرافیان؟ گاهی تغییرات دیگری را هم می‌توان تجربه کرد، تجربه‌ای که بتواند رکوردی مثبت برای زنان باشد.
***
۸۷ درصد بانوان بیشترین مخاطبان عمل‌های جراحی زیبایی
۲۰ میلیون و ۳۶۲ هزار نفر
۲/۰ درصد
تعداد عمل‌های زیبایی در جهان به نسبت جمعیت جهان
۱ درصد
تعداد عمل‌های زیبایی در ایران به نسبت جمعیت
در جهان
رتبه ۱: آمریکا
۴ میلیون و ۲۱۷ هزار و ۸۶۲
رتبه ۲: برزیل
۲ میلیون و۵۲۴ هزار و ۱۱۵
رتبه ۳: ژاپن
یک میلیون و ۱۳۷ هزار و ۹۷۶
رتبه ۲۰: ایران
۱۵۱ هزار و ۴۳۹
۵ برابر
در ایران پنج برابر بیش از میانگین جهانی عمل زیبایی انجام می‌شود
رتبه ۳
ایران از نظر عمل زیبایی بینی با حدود ۷ درصد، مقام سوم را در جهان دارد
