متأسفانه امروزه با افزایش جراحی‌های زیبایی و تمایل افراد به این سمت شاهد تبدیل اصل زندگی به یک میدان مبارزه و برتری‌جویی هستیم که این موضوع سبب شده است تا بسیاری از افراد با انجام چنین عمل‌هایی در پی یافتن هویت خود باشند.
اگرچه تمایل به زیبایی در درون انسان امری فطری است اما میل به زیبایی‌های کاذب در بین بسیاری از جوانان امروزی بیداد می‌کند. آمار افزایش جراحی‌های زیبایی طی چند سال گذشته گواه این سخن است. الگوبرداری ناصحیح از برخی سلبریتی‌ها و اختلال خود زشت پنداری موجب شده تا بسیاری از افراد جامعه فارغ از جنسیت، نسبت به جراحی‌های زیبایی رفتاری اعتیادگونه داشته باشند و معنای اصالت زیبایی را تغییر دهند.
کمال‌گرایی منفی و تأثیر مستقیم بر عملکرد
اقدس اعرابیان، متخصص روانشناسی، اظهار می‌کند: ازنظر روانشناسی دلیل تغییر تصور افراد نسبت به زیبایی و سوق پیدا کردن به سمت‌وسوی عمل‌های جراحی به سه عامل اعم از عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی مربوط می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: عوامل فردی مربوط به کسانی می‌شود که خودپنداری ضعیف، اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس پایینی دارند و تصور ذهنی آنان منطبق با واقعیت خودشان نیست.
این روانشناس تشریح می‌کند: برخی از افراد نیز دچار اختلالات شخصیتی هستند به‌طور مثال ازجمله افرادی که اختلال شخصیت نمایشی، خودشیفتگی و نوعی اختلال بدشکلی بدن دارند که این اختلال از خودپنداری منفی فرد نشئت می‌گیرد و درنهایت فرد برای انجام جراحی‌های زیبایی وسوسه می‌شود.
وی می‌گوید: از لحاظ روان‌شناختی یکی دیگر از عوامل فردی در این موضوع، کمال‌گرایی با ۲ وجه مثبت و منفی است؛ جنبه مثبت آن باعث پیشرفت فرد می‌شود و جنبه منفی آن مستقیماً بر روی عملکرد اجتماعی، تحصیلی و شغلی فرد تأثیر دارد.
اعرابیان تأکید می‌کند: در جنبه منفی فرد استاندارهای بالا و معیارهایی آرمانی در نظر می‌گیرد و چنین افکاری سبب می‌شود حتی با شرایط مالی نامناسب انجام جراحی‌های زیبایی جزو اولویت‌های او قرار گیرد.
اختلال بدشکلی، همچون خوره روان است
وی خاطرنشان می‌کند: کسانی که دچار اختلال بدشکلی بدن هستند مدام خود را در آینه ورانداز می‌کنند و دائماً از خودشان ایراد می‌گیرند، حتی گاهی از اطرافیان خود سؤال می‌کنند من زیبا و جذاب هستم؟ کدام قسمت از بدن یا صورت من مشکل دارد؟
این روانشناس می‌گوید: افراد دارای اختلال بدشکلی بدن به مرور زمان به سمت افکار وسواس گونه پیش می‌روند و این موضوع مانند بیماری خوره در وجود فرد رخنه می‌کند که درنهایت فرد به استرس‌های بسیار دچار می‌شود و این مسئله روی وضعیت جسمانی و روانی فرد تأثیر می‌گذارد.
وی عنوان می‌کند: در بخش عوامل خانوادگی، الگوهای ناسالم در چارچوب خانواده سبب ترغیب فرزندان برای عمل‌های زیبایی می‌شود زیرا اولین الگوی فرزندان والدین هستند و بخشی از یادگیری کودک در خانواده توسط الگوبرداری از اعضای خانواده صورت می‌گیرد.
اعرابیان خاطرنشان می‌کند: به‌طور مثال اگر فرزند ببیند مادر خانواده با چشم و هم‌چشمی از فامیل یا دوست به سراغ عمل‌های زیبایی می‌رود او هم از این موضوع الگوبرداری می‌کند و این مسئله ملکه ذهنش می‌شود که حتماً ظاهر او هم مشکل دارد و در آینده باید عمل زیبایی انجام دهد.
وی می‌گوید: منشأ بسیاری از اختلافات زناشویی مسئله چشم و هم‌چشمی در انجام عمل‌های زیبایی است که امروزه این موضوع در جامعه بسیار شایع شده است.
زن، ابزاری برای تبلیغات!
این روانشناس بیان می‌کند: از لحاظ اجتماعی عامل بسیار مهم در چرایی تغییر تصور افراد از زیبایی، آسیب نوپدیدی است که امروزه از طریق رسانه و خصوصاً در دنیای مجازی شاهد آن هستیم که زن را به‌عنوان ابزاری برای تبلیغات لباس و لوازم‌آرایش می‌دانند؛ که درنهایت جوانان جامعه پس از مشاهده چنین صحنه‌های خوش‌رنگ و لعابی اعتمادبه‌نفس خود را از دست می‌دهند.
وی خاطرنشان می‌کند: طی بررسی و تحقیقات دردی‌ماه ۱۴۰۰، بیشترین جراحی‌های زیبایی در آمریکا، برزیل، کره جنوبی و هند انجام‌شده است و ایران به‌صورت کلی در انجام عمل‌های زیبایی در رتبه بیستم و متأسفانه ازلحاظ جراحی بینی در رتبه اول دنیا قرار دارد.
اعرابیان تأکید می‌کند: طبق تحقیقات سال گذشته ازلحاظ جراحی چشم و پلک ژاپن و کره جنوبی رتبه اول را دارد و در ایران ۹۵ درصد خانم‌ها در محدوده سنی ۱۸ تا ۴۵ سال به سمت جراحی بینی، زیبایی پستان و استفاده از پروتزهای مختلف و پنج درصد مردان جراحی بینی و کاشت مو سوق پیدا کرده‌اند.
وی اضافه می‌کند: برخی از جراحی‌ها همانند سوختگی، تصادفات و اسیدپاشی جراحی ترمیمی نامیده می‌شود و برای فرد ضروری است اما مابقی جراحی‌های زیبایی ضروری و مهم شمرده نمی‌شود.
این روانشناس می‌گوید: مهم‌ترین اصل در مقابله با موضوع تغییر تصور زیبایی در افراد آموزش مهارت‌های مهم زندگی ازجمله خودآگاهی است زیرا خودآگاهی موجب می‌شود توانایی‌های خود را ببینیم، زیبایی در شخصیت، موفقیت اجتماعی، کسب مهارت‌های مختلف علمی در جهت پیشرفت خود و جامعه را جستجو کنیم.
اعرابیان با اشاره به اینکه تمامی انسان‌ها زیبا هستند، تصریح می‌کند: افرادی که خود را نازیبا می‌بینند دائماً در حال مقایسه ناصحیح هستند که درنتیجه به سمت‌وسوی جراحی‌های زیبایی پیش می‌روند اما اگر تمامی افراد نسبت به توانایی خودآگاه شوند با افزایش اعتمادبه‌نفس احساس ارزشمندی خواهند داشت.
وی ادامه می‌دهد: امروزه بانوان اولویت را داشتن جذابیت جسمانی می‌دانند و در دنیای کنونی شاهد هستیم؛ که برای استخدام مخصوصاً در مراکز خصوصی به پوشش، آرایش، رفتار و زبان بدن اهمیت داده می‌شود و بانوان ما برای شغل پایدار دست به تغییر خود می‌زنند و از طریق اشتباه به حل مسئله می‌پردازند درصورتی‌که باید به‌جای ظاهرسازی بر افزایش تحصیلات، تجربه علمی و مهارت خود تمرکز کنند.
وظیفه رسانه‌های داخلی در معرفی الگو
این روانشناس یادآور می‌شود: رسانه‌های داخلی باید در ارائه الگوهای مثبت و موفق از رسانه‌های معاند پیشی بگیرند و از این طریق در کاهش الگوبرداری‌های ناصحیح مؤثر باشند.
اعرابیان می‌گوید: مسئله مهم‌تر این است که جراحان زیبایی باید همراه با روانشناسان به بررسی فرد مراجعه‌کننده بپردازند تا روان‌درمانی صورت گیرد و با مشخص شدن نوع اختلال هویتی و جلسات روان‌درمانی اصلاح فرد و خودپنداری مثبت انجام شود اما متأسفانه اکثر جراحان زیبایی فقط به دنبال کسب درآمد هستند.
به گزارش ایسنا، امروزه افراد بسیاری از افراد جامعه انجام جراحی‌های زیبایی را همانند آب خوردن آسان می‌شمارند و با افکار وسواس گونه نسبت به بدن خود، دائماً در حال شارژ جیب جراحان زیبایی هستند.
تبدیل «بدن» به کانون اصلی تبلیغات در جهان رسانه
در ادامه لیلا حاجی آقایی، جامعه‌شناس فرهنگی و مشاور خانواده، در گفت‌وگو با ایسنا اظهار می‌کند: امروزه در عصری زندگی می‌کنیم که بدن در جهان رسانه‌ای به کانون اصلی تبلیغات یعنی مرکز توجهات بشری تبدیل‌شده است.
وی ادامه می‌دهد: از نگاه جامعه شناسی بدن دیگر حوزه خصوصی فردی محسوب نمی‌شود بلکه ابزاری سیاسی، تجاری، کانون پول‌سازی توسط گرداندگان مد و جراحان زیبایی در جهت تبلیغات است.
این جامعه‌شناس بیان می‌کند: با تحریف در زیبایی، بدن تبدیل به کالا و ابزاری با جنبه پولی و زیبایی شده است. متأسفانه شاهد بحران و استحاله در مفهوم زیبایی هستیم که اگر این موضوع مورد بی‌توجهی قرار گیرد تبدیل به بحران گسترده‌تری خواهد شد.
عمل‌های زیبایی متعدد و بحران زیبایی‌شناسی
وی تصریح می‌کند: انجام مواردی همچون تاتو، پرسینگ، ساکشن، ژل و انجام عمل‌های زیبایی نشان از سبک و سلیقه فردی نیست بلکه نشان از بحران زیبایی‌شناسی است که امروزه در جامعه شاهد آن هستیم.
حاجی آقایی عنوان می‌کند: متأسفانه تعریف انسان‌ها از زیبایی مخدوش شده و ذوق، تجربه و شناخت نسل امروز از زیبایی به ابتذال کشیده شده است و جوانان زیبایی را در انجام جراحی‌های گوناگون و الگوبرداری از سلبریتی‌ها می‌بینند.
وی با اشاره به اینکه انسان امروزی از نگاه و زیست فاخر جدا شده است، می‌گوید: درک زیبایی فقط معقولِه اجتماعی و سیاسی نیست بلکه نیاز به شناخت، تجربه و مطالعه دارد، همان‌طور که انسان‌های پیشین هم شیفته زیبایی بودند تمامی انسان‌ها فطرتاً تمایل به زیبایی دارند اما با نگرش اشتباه به‌مرورزمان جامعه تبدیل به جامعه مصرفی با دغدغه مادی می‌شود و نگاه زیباشناسی تغییر پیدا می‌کند.
این جامعه‌شناس خاطرنشان می‌کند: «تورستن وبلن» در کتاب نظریه طبقه تن‌آسا می‌گوید؛ افراد ثروتمند به مصرف متظاهرانه روی می‌آوردند تا افتخار اجتماعی کسب کنند.
این کارشناس ادامه می‌دهد: امروزه در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام سلبریتی‌ها زندگی لاکچری خود را در معرض دید عموم قرار داده‌اند و این موضوع سبب الگودهی، معیار ارزش‌گذاری و نمایش متظاهرانه شده و در اصل زندگی به یک میدان مبارزه و برتری‌جویی تبدیل‌شده است.
وی می‌گوید: نمایش زندگی لاکچری سلبریتی‌ها در اینستاگرام به طبقات پایین جامعه آسیب وارد کرده است چراکه این افراد پس از مقایسه به ویرانگری می‌رسند و احساس حقارت می‌کنند و سعی دارند برای تقلید از سلبریتی‌ها حتی با قرض پول از دیگران به عمل‌های زیبایی بپردازند و گمان می‌کنند اگر موفق به الگوبرداری نشوند به افراد تحقیرشده اجتماعی و عقده‌ای تبدیل شده‌اند.
ایران اولین کشور پرمصرف در لوازم‌آرایشی
حاجی آقایی ادامه می‌دهد: متأسفانه افراد جامعه، گرایش شدیدی برای تغییر در ظاهر خود پیداکرده‌اند به‌طوری‌که طبق آمارهای شنیده شده ایران اولین کشور مصرف‌کننده در لوازم‌آرایشی است.
وی تأکید می‌کند: عدم سبک تعاملی مناسب و عدم آموزش صحیح کسب عزت‌نفس در نوجوانان سبب می‌شود که پس از مدتی احساس حقارت کنند و با عمل‌های زیبایی به دنبال جبران باشند.
این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه احساس خود زشت انگاری بیش‌ازحد پس از مدتی به اختلال تبدیل می‌شود، تشریح می‌کند: سالن‌های زیبایی هرروزه در حال ارائه خدمت زیبایی بیشتری هستند و حتی به عمل‌های زیبایی که باید پزشک متخصص انجام دهد ورود پیدا کرده‌اند. تمامی این موارد نشان می‌دهد که متأسفانه انسان این قدرت اشتباه را پیداکرده است که به ازای پرداخت پول هر تغییرات دلخواهی در بدن خود ایجاد می‌کند و مدام تحت دست‌کاری قرار گیرد.
حاجی آقایی در پایان تأکید می‌کند: فردی که دائماً در حال انجام جراحی‌های زیبایی است موقتاً ذهن آرامی دارد زیرا با موجی به حرکت درآمده است که انتهای آن اعتیاد نسبت به عمل‌های مکرر است، که درنهایت این افراد باید به روان‌پزشک مراجعه کنند و تحت درمان قرار گیرند.
عدم خودآگاهی به‌مرورزمان، سبب اختلال خود زشت پنداری و درنهایت اعتیاد در انجام جراحی‌های زیبایی و مشکلات روانی در فرد می‌شود، بنابراین نیاز است که در حوزه فرهنگ‌سازی، فرزندان این مرز و بوم از دوره کودکی و نوجوانی در مدارس به درستی آموزش ببینند و نهادهای متولی فرهنگ با ابزارهایی همچون هنر و رسانه بتوانند الگوی انسان موفق را به درستی به جامعه معرفی کنند.
