به بهانه پر بازدید شدن ویدئویی از سلفی گرفتن یک خانم در زمان نجات از ساختمان آتش گرفته، به انگیزه‌ها و عوارض عکس گرفتن زیاد از خود پرداختیم
یک کاربر شبکه‌های اجتماعی با انتشار ویدئویی از لحظه نجات یک خانم توسط آتش نشانی نوشت: «ساختمان کناری ما دچار حریق شده، اومدن نجات شون بدن، خانم موقع اومدن پایین داره سلفی می‌گیره! این جور همسایه های باحالی داریم». تب سلفی گرفتن و به اشتراک گذاری آن در اینستاگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی، روز به روز بیشتر می‌شود و حتی بعضی افراد، جان‌شان را در این راه از دست می‌دهند. طبق آمارهای منتشر شده در حد فاصل سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۸ میلادی، میزان
مرگ و میر ناشی از گرفتن عکس های سلفی در جهان، ۲۵۹ نفر ثبت شده است که گفته می‌شود بیشتر جان باختگان را مردان رده سنی ۲۰ و ۲۱ ساله تشکیل داده‌اند. در ادامه و به بهانه پربازدید شدن ویدئوی این خانم در شبکه‌های اجتماعی، نگاهی روان شناسانه به سلفی گرفتن زیاد خواهیم داشت.
از سلفی تا خودشیفتگی و احساس دوست داشتنی نبودن
افرادی که از زندگی خود مرتب عکس می‌گیرند و دغدغه اشتراک گذاری آن‌ها را با دیگران دارند، معمولا دچار خودشیفتگی و اختلالات فکری و روانی هستند. هر چه زمان بیشتری پای شبکه‌های اجتماعی صرف شود، اختلالات شدت می‌گیرد و سلامت روانی فرد آسیب بیشتری می‌بیند. روان شناسان می‌گویند که اگر روزی بیشتر از ۳ عکس سلفی از خودتان می‌گیرید، باید سلامت روان خود را بررسی کنید. سلفی گرفتن بیش از حد می‌تواند مشکل ساز باشد و تحقیقات نشان داده اشتراک گذاری بیش از حد عکس‌های شخصی در رسانه‌های اجتماعی می‌تواند به روابط اجتماعی هم آسیب برساند. پژوهش‌ها روی صدها کاربر واقعی اینستاگرام نشان داده است کسانی که سلفی‌های زیادی ارسال می‌کنند، کمتر دوست داشتنی هستند، احساس موفقیت و امنیت کمتری می‌کنند و کمتر برون‌گرا هستند. به طور کلی گرفتن و روتوش عکس‌های سلفی ممکن است تاثیر منفی بر تصویر بدن و عزت نفس به خصوص برای دختران و زنان جوان داشته باشد. استفاده از رسانه‌های اجتماعی با نگرانی‌های ظاهری، ارتباط مستقیم دارد.
6 انگیزه افراد برای سلفی گرفتن
شش انگیزه اصلی برای گرفتن سلفی وجود دارد: ۱- اعتماد به نفس (مثلا گرفتن سلفی برای افزایش احساس مثبت بیشتر به خود). ۲- بهبود محیط (سلفی در مکان‌های خاص برای اثبات داشتن احساس خوب و نشان دادن به دیگران). ۳- رقابت اجتماعی (گرفتن سلفی برای گرفتن لایک بیشتر در رسانه‌ها). ۴- جلب توجه. ۵- تغییر حالت روانی (سلفی برای این که احساس بهتری داشته باشید). ۶- انطباق ذهنی (گرفتن سلفی برای همخوانی با گروه اجتماعی و همسالان خود).
میل وسواسی اجباری به سلفی
یک مطالعه جدید جهانی نشان می‌دهد که سال ۲۰۲۱ به طور میانگین هفته‌ای یک مورد مرگ و میر مرتبط با سلفی گرفتن رخ داد که بیشتر شامل جوانانی می‌شد که سعی می‌کردند عکس‌های سلفی پر مخاطره‌ای برای جذب فالوئرهای بیشتر در شبکه‌های اجتماعی بگیرند. در این بین، بعضی از افراد هم به اختلال سلفیتیس(selfitis) مبتلا هستند. این اختلال شامل میل وسواسی اجباری برای گرفتن عکس از خود و ارسال آن‌ها در رسانه‌های اجتماعی به عنوان راهی برای جبران فقدان اعتماد به نفس و پرکردن خلأ صمیمیت است. این اختلال در سه
سطح مرزی، متوسط و شدید طبقه‌بندی می‌شود. اگر سه سلفی در روز از خود می‌گیرید اما آن‌ها را منتشر نمی‌کنید خود را در سطح مرزی بدانید. اگر حداقل سه سلفی از خود در روز منتشر می‌کنید، دچار سلفیتیس متوسط هستید. اگر دچار وسواس و تمایل غیرقابل کنترل برای گرفتن و انتشار بیش از شش سلفی در روز هستید، دچار اختلال شدید هستید. توجه داشته باشید که ابتلا به نوع شدید این اختلال با افسردگی، اضطراب، نارضایتی از بدن و افزایش تمرکز بر ظاهر مرتبط است.
یک توصیه کاربردی به والدین
درست است که سلفی گرفتن می‌تواند عوارض خاص خود را داشته باشد اما به هر صورت همچنان این سبک عکس گرفتن، سبک محبوب عکاسی بسیاری از افراد و به ویژه نوجوانان و جوانان است. اگر فرزندی دارید که نگران او در این زمینه هستید، توجه داشته باشید که سرزنش او بابت این رفتار، تنها باعث تشدید عوارض در او می‌شود. پس در عوض این کار، سعی کنید ارتباط خود را با او افزایش دهید و او را تشویق کنید تا درباره این موضوع بیشتر اطلاع کسب کند. آگاهی از عوارض می‌تواند به استفاده بهتر منجر شود.
نویسنده : ویدا ادبی| کارشناس ارشد روان شناسی بالینی
