با همه ی تنوع ظاهری ای که در گونه ی انسان وجود دارد اما ۹۹ درصد از ژن های همه ی انسان ها یکی است. آن تنوع ظاهری هم از همان ۰/۱ درصد تفاوت ژنتیکی ناشی می شود. این ژن ها که به آن ها الل (Allele) گفته می شود ما را شبیه خانواده مان می کنند. فرزندان گرچه کپی برابر اصل والدین خود نیستند اما ویژگی های ظاهری مشابهی دارند. با این حال، گاهی عکس این موضوع رخ می دهد.
در ادامه می خواهیم ببینیم چرا بعضی زوج ها فرزندی با رنگ پوست متفاوت دارند.
چرا گاهی ژن ها متفاوت اند؟
رنگ چشم، پوست و موها و همینطور دیگر جزئیات ظاهری مان را ژن های ما تعیین می کنند. مثلاً تو رفته بودن یا بیرون زده بودن ناف، صاف یا فر بودن موها، انعطاف پذیری بالای انگشت شست و چسبیده یا جدا بودن لاله گوش ها. این ژن ها قد ما و مستعد بودن مان در ابتلا به بیماری ها را تعیین می کنند و آینده ی ما را مشخص می سازند.
اما گاهی ژن ها یکباره رفتار متفاوتی در پیش می گیرند. مثلاً زمانی بدن انسان می توانست ویتامین سی تولید کند اما انسان ها این قابلیت را از دست دادند و همین امر تغییر بزرگی در روند تکامل انسان ایجاد کرد.
و مواردی هست که می توان اثر ژن ها را به وضوح دید، وقت هایی که فرزند یک زوج ظاهر کاملاً متفاوتی از والدینش پیدا می کند. متخصصان ژنتیک، محققان و دیگر کارشناسان عمدتاً ۳ دلیل برای این موضوع مطرح می کنند.
اول آنکه، یک جهش ژنتیکی خاص رخ داده
ژن ها گاهی دچار جهش می شوند. آن ها بدون دلیل خاصی تغییر می کنند و می توانند یک مجموعه ویژگی کاملاً جدید در نسل های آتی ایجاد کنند – یا حتی نکنند. این بدان معنی است که آن ها می توانند در یک نسل ظاهر شوند و در نسل بعدی ناپدید.
ما بعضی جهش های ژنتیکی را می شناسیم، مثل دیس تیکیازیس (Distichiasis) که باعث می شود فرد در بالا و پایین چشم خود، به جای یک ردیف مژه، دو ردیف مژه داشته باشد و درنتیجه از مژه ها پُری برخوردار شود. یک نوع جهش دیگر هتروکرومیا (Heterochromia) است که باعث می شود چشم های فرد دو رنگ متفاوت داشته باشند. گاهی هم بروز جهش های مشابه در ژن های تعیین کننده ی رنگ پوست می تواند باعث تولد فرزندی با رنگ پوست روشن از زوجی با رنگ پوستی تیره تر شود. عکس این موضوع هم ممکن است.
می تواند کار ژنی باشد که مدت طولانی ای نهفته بوده
ظاهر فرزند را اینکه ترکیب ژن ها چگونه پیش برود تعیین می کند. رنگ پوست یک شخص ترکیبی است از رنگی که ۱۱ ژن مختلف به پوست می دهند. این ژن ها میزان ملانین تولیدی در پوست را کنترل می کنند.
ملانین هم ۲ نوع است: یوملانین و فئوملانین. این ژن ها هستند که تعیین می کنند پوست شما بیشتر یوملانین داشته باشد یا فئوملانین. یوملانین پوست را تیره تر می کند. فئوملانین هم پوست را روشن تر و کک مکی می کند.
در صورت تولد نوزادی با پوست روشن از پدر و مادری با رنگ پوستی تیره تر، پزشکان این نظریه را مطرح می کنند که احتمالاً پدر و مادر حامل ژن رنگ پوست روشن بودند. این ژن ها احتمالاً هم در پدر و هم در مادر نهفته بودند اما در فرزند آن ها بروز می یابند. عکس این حالت هم دیده شده است، چون گاهی از زوج های سفیدپوست اروپایی فرزندانی با رنگ پوست تیره متولد می شود. ژن ها گاهی تصمیم می گیرند نمایان شوند و گاهی هم نهفته می شوند. جامعه ی علمی هنوز در تلاش است تا متوجه شود اصلاً چه چیزی باعث این تغییرات می شود.
یک عامل دیگر می تواند زالی شدید باشد
آلبینیسم یا زالی می تواند یک دلیل دیگر تفاوت آشکار میان رنگ پوست فرزند و والدین باشد. در آلبینیسم پوست آنقدری که نژاد فرد می طلبد ملانین تولید نمی کند، اتفاقی به شکل ژنتیکی رخ می دهد.
آلبینیسم می تواند به صورت موضعی باشد و لکه هایی روی پوست ایجاد کند، یا می تواند به صورت کامل باشد و پوست فرزند را بسیار رنگ پریده کند، حتی اگر پدر و مادر پوستی با رنگ تیره داشته باشند. در تعدادی از کشورهای آفریقایی باورهایی خرافی درباره ی زال ها وجود دارد و متأسفانه آن ها گاهی از خانواده ی خود طرد می شوند.
رنگ پوست پدر یا مادر متفاوت است یا فرزند حاصل وقوع اشتباهی در لقاح مصنوعی است
گاهی صرفاً به خاطر متفاوت بودن رنگ پوست پدر یا مادر است. در صورت روشن بودن پوست پدر، مادری که رنگ پوست تیره تری دارد می تواند فرزندی با رنگ پوست روشن به دنیا آورد و برعکس. مثل زندیا، بازیگر مشهور هالیوودی، که پدرش از اصلیتی آفریقایی – آمریکایی برخوردار است و مادرش اصلیت اروپایی ترکیبی دارد. اگر پدر یا مادر فرزند معلوم باشد، متفاوت بودن رنگ پوست فرزند تعجب برانگیز نمی شود.
اما درمواردی که پدر فرزند نامعلوم است، گاهی اشتباهی در انجام لقاح مصنوعی رخ داده است. یک زوج سیاهپوست که قصد دارند با روش لقاح مصنوعی صاحب فرزند شوند، ممکن است به دنبال اهداکننده ای با اصلیت آفریقایی باشند اما در این میان اشتباهاتی هم رخ می دهد که منجر به شکل گیری فرزندی از نژادی دیگری می شود.
یک دلیل واضح آن فرزندخواندگی است
یک دلیل بسیار واضح این موضوع، بحث فرزندخواندگی است. مثل خانواده ی چند نژادی آنجلینا جولی و فرزندانی که از همسر سابق خود، برد پیت دارد. یکی از آن ها مدوکس است که از کامبوج به فرزند خواندگی گرفته شد و زاهارا که از اتیوپی او را به فرزندخواندگی گرفتند. اولین فرزند بیولوژیک جولی و پیت، یعنی شایلو در سال ۲۰۰۶ به دنیا آمد و سپس آن ها پاکس را از ویتنام به سرپرستی گرفتند. در نهایت نیز این زوج صاحب یک دوقلو یعنی ویوین و ناکس شدند که در سال ۲۰۰۸ به دنیا آمدند.
ماجرای انماچی
وقتی بن و آنجلا ایگبورو برای تولد اولین فرزندشان به بیمارستان رفتند با یک غافلگیری رو به رو شدند. این زوج اهل نیجریه و از نژاد آفریقایی هستند، اما دختر آن ها پوستی به روشنی یک اروپایی، با موهایی بلوند و چشمانی آبی رنگ دارد. پزشکان ۳ دلیل احتمالی برای این مورد مطرح کردند. پوست روشن و چشم های آبی رنگ او می تواند به دلیل نوعی آلبینیسم یا زالی، ژن های نهفته یا حتی یک جهش ژنتیکی ناشناخته باشد. خوشبختانه پدر و مادر انماچی اعلام کردند که آن ها او را به همان اندازه ی فرزندان دیگرشان که از رنگ پوست تیره تری برخوردارند، دوست دارند.
