این بار تصمیم نداشت به میهمانی دوره ای فامیل برود، چون فکر می‌کرد به خاطر پسر لجبازش، باز هم خجالت زده می‌شود.مادر هر جایی که بچه را با خود می برد، با جیغ و فریاد و لجبازی اش، دچار اضطراب و تشویش می شد و حس می کرد که مورد طعنه، نصیحت، نیش و کنایه غریبه تا آشنا قرار می‌گیرد. از عباراتی مثل «بلد نیست بچه تربیت کنه» تا «به حرفش گوش نده» و «لوس شده» دیگر گوشش پر شده بود. به خاطر همین تصمیم گرفت تا بچه اهل و عاقلی نشده دیگر در هیچ میهمانی و دورهمی شرکت نکند. این روزها حتی فکر می کرد که تبدیل به یک ماشین باج بده شده و که هرکاری می کند تا کودکش ساکت شود.
به راستی چرا بچه ها تا به این اندازه لجبازی می شوند و جیغ و فریاد به راه می اندازند؟ طرز برخورد صحیح با این دست بچه ها چیست و والدین چه نقشی در آرام شدن یا لجبازی بچه ها دارند؟ اگر شما هم کودک لجباز و جیغ جیغو دارید این گزارش را بخوانید.
*آیا جیغ زدن بچه ها طبیعی است؟
برخی افراد تصور می‌کنند که اگر بچه‌ها جیغ بکشند، کار غیر عادی و غیرطبیعی انجام داده اند، برخی دیگر نیز در برابر جیغ زدن و لجبازی بچه هایشان هیچ واکنشی نشان نمی‌دهند.اما کدام یک درست است؟ «سید محمد متفقی»؛ مشاور خانواده به فارس می‌گوید: «جیغ زدن در دوره نوزادی یعنی از صفر تا دو سالگی برای تأمین نیازها و احتیاجات فیزیولوژیک آنها صورت می‌گیرد و در سنین پس از دو سالگی نیز برای رسیدن به هدفی دیگر مثل کسب استقلال و هویت است. زمانی که بچه ها می‌خواهند به خواسته‌های خود برسند، مثلا مالک وسیله یا خوراک خاصی شوند یا با سایرین سر مالکیت اموالشان دعوا می‌کنند. پس از سه سالگی این نوع واکنش ها باید کاهش پیدا کند اما گاه مشاهده می‌شود که به خاطر سوءمدیریت و تربیت والدین این رفتارها از سوی بچه ها ادامه پیدا می‌کند، اینطور است که گاه می بینیم بچه های پنج ، شش ساله نیز برای رسیدن به خواسته‌هایشان جیغ و فریاد می زنند تا خانواده مجبور به تأمین آن شود.»
طبق گفته روان شناسان کودک ، بچه ها تا دو سالگی به دلیل خودشیفتگی و تمایل به تملک دنیا جیغ می زنند و لجبازی می کنند و مخالفت بزرگ ترها را نمی توانند درک کنند. بنابراین تلاش می‌کنند تا حق خود را از دنیا بگیرند و در واقع نسبت به دنیای اطراف خود به شناخت برسند. متفقی می‌گوید: «یکی از دلائلی که باعث می شود جیغ زدن بچه ها تا سنین بالا نیز ادامه پیدا کند این است که والدین رفتارهای تشویقی نامناسبی در قبال بچه ها انجام می دهند. مثلا والدین به خواسته های به حق بچه ها بی توجهی می کنند و یا نسبت به خواسته های ناحق آنها نمی توانند تسلیم نشوند و مجبور به اجابت آن خواهند شد.در اینطور مواقع کودک یاد می‌گیرد که جیغ زدن و لجبازی‌اش را ابزاری برای رسیدن به خواسته اش کند.»
*واکنش والدین به جیغ زدن بچه ها چه باید باشد؟
متفقی، درباره بهترین واکنش های والدین در برابر رفتارهای قشقرق گونه چون جیغ زدن بچه ها می‌گوید: «اگر فرزندی دارید که بیش از دو سال دارد و تلاش می کند تا با جیغ زدن به خواسته هایش برسد، بدترین حالت این است که برای رفع عادت بدش، کوتاه بیایید. چرا که او یاد می‌گیرد که به خواسته اش از این طریق برسد. گاه والدین باید قاطعیت و جذبه خود را نشان دهند تا بچه تربیت درست شود، حتی اگر در یک مکان عمومی یا میهمانی و جایی هستید که تصور می‌کنید باعث آبروریزی شما می شود و یا اینکه خسته هستید و حوصله مقابله کردن با بچه را ندارید. شاید لازم باشد تا بچه را از آن مکان خارج کنید اما تن به خواسته اش ندهید.
یکی از دلائل دیگری که باعث لجبازی و قیل و قال راه انداختن بچه ها می شود، این است که والدین برای بچه هایشان وقت کافی نمی گذارند ، هیچ زمانی را برای تفریح در کنار بچه ها و بازی کردن با آنها نمی گذارند یا اینکه در هیچ کاری آنها را دخیل نمی کنند. شاید لازم باشد گاهی به جای این همه «بکن، نکن»، و «باید ، نباید» آنها را هم در بازی زندگی شریک کنید. مثلا غذایی درست کنید با مشارکت بچه ها، حتی اگر بریز و بپاش هایی هم داشته باشند یا اینکه ساعتی بچه ها را به یک پارک ببرید تا انرژی شان تخلیه شود.
همچنین برای بچه ای که قدرت درک اشتباهات خود را دارد نیز می توان گاهی محرومیت هایی ایجاد کرد، البته جنس این محرومیت نباید از تنبیه و توهین فیزیکی تا روانی باشد، بلکه یک محرومیتی مثل نفرستادنش به دوچرخه سازی یا بازی فوتبال یا اجازه ندادن برای دیدن فیلم مورد علاقه اش از تلویزیون. کودک با قدرت درک مناسب باید بداند که گاه جیغ زدن و قیل و قال کردنش عواقب منفی نیز برایش در بر دارد.»
گاه پیش می آید که بچه ها به دلیل بی توجهی والدین و احساسات منفی شان جیغ می زنند. مثلا بچه ای مدام پدر و مادرش را صدا می کند یا از آنها برای کاری کمک می خواهد اما آنها او را نادیده می گیرند. متفقی می گوید : «اینطور مواقع بهتر است که پدر و مادر با بچه صحبت کنند و با او یک تعامل درست برقرار کنند. مثلا به کودک با همان زبان قابل فهم خودش بگویند: تا زمانی که صحبت نکنی و جیغ می زنی ، ما متوجه حرف تو نمی شویم، بهتر است حرف بزنی اگر از چیزی ناراحت هستی یا خواسته ای داری، آن را به زبان بیاوری و احساساتت را بیان کنی. زمانی هم که آرام شد، او را نوازش کنید و تشویقش کنید که رفتار خوبی دارد تا بتواند تفاوت رفتار درست از نادرست را درک کند»
برخی اوقات نیز پدر و مادر با بدقولی هایشان باعث لجبازی و بداخلاقی بچه هایشان می شوند. بهتر است به قولی که به کودکتان می دهید، عمل کنید چرا که اگر شما هم قول هایتان را فراموش کنید، او فراموش نمی کند و تبدیل به فردی ناایمن و بدقول نزد او می شوید که تصور می کند در مرکز توجه شما قرار ندارد و برای رسیدن به خواسته هایش باید جیغ و داد به راه بیاندازد یا با شما بجنگد.
اگر اطرافیانی دارید که در زمینه فرزندپروری باعث ناراحتی شما می شوند یا با کنایه زخمی به شما وارد می کنند، بدون اینکه به شما کمک کنند تا روش صحیح یافتن ارتباط با فرزندتان را پیدا کنید، یا اینکه فرزندتان مربی دارد که باعث تقویت این رفتارهای نادرست در او می شودبه توصیه مشاور کودک گوش دهید. آل بویه می گوید:«بهتر است این افراد را مدتی از دایره ارتباطی تان کنار بگذارید.»
اگر کودک لجباز و جیغ جیغو دارد به راهکارهای پایانی روانشناس و مشاور خانواده خوب دقت کنید؛« باید بدانید در برخورد با کودک لجباز باید خونسردی خود را حفظ کرده و سعی کنید حدالمقدور عصبانی نشوید، در محیط های عمومی دستپاچه نشده و در برابر لجبازی هایش پرخاش نکنید، چرا که اگر شما هم دست به چنین رفتاری در مقابله به مثل بزنید، او به راحتی شما را الگوی خودش قرار می دهد. در مقابل، گاهی اگر دوست دارد کارهایی را خودش به تنهایی انجام دهد، اجازه دهید این کار را بکند تا جیغ و فریاد نکند، مثلا چرخ دستی خرید را به دستش بسپارید، برخی وسایل را از قفسه ها بردارد یا یک خوراکی مورد علاقه اش را از قفسه مورد نظرش بردارد.
در نهایت اینکه دقت کنید چه زمان هایی که کودک شما دست به بدقلقی و جیغ زدن می کند و آن را تحلیل کنید. مثلا زمانی که خواسته زیادی دارد یا زمانی که فضای خانه متشنج شده است، اگر اینها را بشناسید بهتر می توانید در برابر بدرفتاری هایش واکنش نشان دهید.»
