در نهایت باید با این واقعیت تلخ مواجه شویم که ایستگاه فضایی بین‌المللی در جو زمین سقوط خواهد کرد و در اعماق نقطه نمو (Point Nemo) در اقیانوس آرام در اوایل سال ۲۰۳۱ میلادی/۱۴۱۰ خورشیدی به پایان ماموریت خود می‌رسد. اما قبل از آن، گروهی از پژوهشگران در تلاش‌اند تا میراث باستانی آن را مطالعه کنند و درباره نحوه زندگی انسان‌ها در فضا بیشتر بدانند.
ایستگاه فضایی بین‌المللی از سال ۲۰۰۰ میلادی/۱۳۷۹ خورشیدی آغاز به کار کرده است و در ارتفاع میانگین ۴۰۰ کیلومتری از سطح زمین فعالیت می‌کند. فضانوردان در این ایستگاه به اولین‌ها دست پیدا کردند و غلات کاشته دست خودشان در فضا را خوردند.
این پایان ماموریت ایستگاه فضایی بین‌المللی حتی قبل از پرتاب اولین ماژول برنامه‌ریزی شده بود، اما بعد از پایان آن میراثی که به جا گذاشته است، در تاریخ فضا به جا خواهد ماند. به علاوه، حالا با تجربه‌ای که از ساخت ایستگاه فضایی بین‌المللی داریم، می‌توانیم ایستگاه‌های بعدی برای زندگی روی ماه یا مریخ را با فناوری بهتری بسازیم.
اولین مطالعه در نوع خود
در دسامبر ۲۰۱۵ / آذر ۱۳۹۴ جاستین پی. والش، دانشیار تاریخ و باستان‌شناسی هنر دانشگاه چپ‌من کالیفرنیا و آلیس گورمن، دانشیار دانشگاه علوم انسانی، هنر و ارتباطات استرالیا تصمیم گرفتند تا اولین مطالعه باستان‌شناسی روی ایستگاه فضایی بین‌المللی را انجام دهند.
بالاخره امسال به کمک مرکز آزمایشگاه ملی ایستگاه فضایی بین‌المللی برای توسعه علم در فضا و همکار آن، شرکت خصوصی آکسیوم (Axiom Space)، این دو پژوهشگر توانستند قدمی به انجام پروژه خود نزدیک شوند.
ایستگاه فضایی بین‌المللی سایت بسیار مهمی برای توسعه بشریت در فضا است. آن‌ها می‌گویند که اگر این سایت روی زمین بود، باستان‌شناسان تمام تلاش خود را می‌کردند تا از آن محافظت کنند، اما حالا که باید از بین برود، آن‌ها تمام تلاش خود را می‌کنند تا نمونه‌های بیشتری از آن جمع‌آوری کنند و از مستندات آن تا حد امکان محافظت کنند.
پروژه والش و گورمن در ابتدای سال میلادی/دی ۱۴۰۰ به نام «آزمایش تحقیقاتی نمونه‌برداری از نواحی چهارضلعی» یا اسکوئر (SQuARE – Sampling Quadrangle Assemblages Research Experiment) آغاز شد. باستان‌شناسان وقتی سایتی را مطالعه می‌کنند، ابتدا ناحیه‌ای مربعی مشخص و آن را کاوش می‌کنند.
اما از آنجایی که نمی‌توان هیچ جای ایستگاه فضایی را حفاری کرد و فضانوردان نیز نمی‌توانند شروع به کندن آن کنند، آن‌ها تصمیم گرفتند تا نواحی خاصی را با نوارهای زرد مشخص کنند و از آن در یک بازه ۶۰ روزه عکاسی کنند تا تغییرات آن در طول زمان مشخص شود.
این گروه تحقیقاتی تا امروز محل غذاخوری فضانوردان، سرویس بهداشتی، محل کار، دو ایستگاه علمی متفاوت و محلی به انتخاب خود فضانوردان را مطالعه می‌کند. در نهایت، آن‌ها متوجه می‌شوند که زندگی روزمره انسان‌ها در گرانش صفر چگونه خواهد بود.
مستندسازی از زندگی در فضا
به طور معمول همه فکر می‌کنند که سایت‌های میراث مکان‌هایی روی زمین هستند که ارزشی تاریخی دارند، اما باید گفت که این سایت‌ها در فضا نیز وجود دارد. یکی از مثال‌های بارز را می‌توان سایت فرود ماموریت‌های آپولو روی ماه دانست. هر چه بیشتر به سیاراتی مثل مریخ انسان و ربات بفرستیم، سایت‌های میراث بیشتری در فضا خواهیم داشت.
تا قبل از این مطالعه، چنین داده‌هایی جمع‌آوری نشده است و به همین خاطر، چنین اطلاعاتی از ایستگاه فضایی میر و اسکای‌لب در دسترس نیست. ماتیاس ماورر (Matthias Maurer) فضانورد اسا (سازمان فضایی اروپا) در ایستگاه فضایی بین‌المللی در توییتر خود آغاز این مطالعه را اعلام کرد و از ابزاری مثل خط‌کش و نمودار رنگی برای انجام این مطالعات گفت.
دریافت چنین داده‌هایی برای تعیین محل نصب «جایگزین‌های گرانش» که شامل کمربند، قفل و طناب‌های بانجی می‌شود، بسیار ارزشمند است.به علاوه، آن‌ها تلاش می‌کنند تا زوایای سازگاری با محیط گرانش صفر را مطالعه کنند؛ محیطی که قبلا کسی چیزی از آن نمی‌دانست.
تلاقی آینده‌نگرانه
این مطالعه در ۲۲ مارس ۲۰۲۲/۲ فروردین ۱۴۰۱ به پایان خود رسید. پژوهشگران این مطالعه پس از بازگشت فضانوردان کایلا یارون (Kayla Barron)، توماس مارشبرن (Thomas Marshburn) و مارک وانده های (Mark Vande Hei) به زمین با آن‌ها گفتگو خواهند کرد.
گورمن و والش در نظر دارند تا در صورت دریافت بودجه در آینده شش آزمایش مشابه دیگر انجام دهند. این آزمایش‌ها شامل ضبط محیط ایستگاه فضایی بین‌المللی و مستندسازی تلاش فضانوردان برای محیطی خصوصی در مکانی کوچک خواهد بود. این مطالعه برای فضانوردانی که به ایستگاه فضایی گیت‌وی (Gateway) که کوچکتر از ایستگاه فضایی بین‌المللی است، بسیار مفید خواهد بود.
به علاوه، مطالعاتی که گورمن و والش انجام می‌دهند، می‌تواند برای سایت‌های غیرقابل دسترس روی زمین استفاده شود. این مطالعه می‌تواند آغازی برای باستان‌شناسی سایت‌های متفاوت در آینده مورد استفاده سایر باستان‌شناسان نیز قرار بگیرد.
