پاک کن هویج، مداد رنگی با طرح شخصیت‌های کارتونی، خودکار ذرت، این لوازم‌التحریر عجیب و غریب بخشی از وسایل محبوب دانش‌آموزان است. پدرها و مادر‌ها هم باید همه فروشگاه‌های شهر را زیر پا بگذارند تا سفارشات رنگارنگ بچه‌ها را تمام‌وکمال حاضر کنند. دایانا و همسالانش داشتن این وسایل را یک امتیاز برای خود می‌دانند و فکر می‌کنند با داشتن چنین لوازم‌التحریر لوکس و لاکچری راحت‌تر می‌توانند در میان همکلاسی‌های خود دوست پیدا کنند و نزد آن‌ها مقبول‌تر و محبوب‌تر می‌شوند. دایانا امسال به کلاس دوم ابتدایی می‌رود و یکی از صد‌ها دانش‌آموزی است که در حال تدارک یک کوله پشتی پر از لوازم‌التحریر لاکچری است تا سال تحصیلی خود را متفاوت‌تر از همسالانش آغاز کند:
فقط لوازم مارک‌دار
در میان فروشگاه‌های رنگارنگ میدان انقلاب تعداد فروشگاه‌هایی که فقط لوازم‌التحریر عرضه می‌کنند، کم‌نیست. تعدادی از فروشگاه‌ها هم در آستانه فصل بازگشایی مدارس، سایر محصولات خود را ته مغازه و دور از دید و دسترس گذاشته‌اند تا ویترین و پیشخوان فروشگاه را فقط لوازم‌التحریر بچینند و با فروش ویژه این محصولات کسادی بازار سایر محصولات فرهنگی را جبران کنند. با آن که هنوز کرکره بعضی از فروشگاه‌های میدان بالا نرفته، بعضی از مادران صبح زود برای خرید شال و کلاه کرده‌اند تا پیش از گرم شدن هوا بتوانند بچه‌ها را دست پر و راضی به خانه برگردانند. بعضی از لوازم‌التحریر‌هایی که پشت ویترین فروشگاه‌ها چیده شده برای مادران ناآشنا است، ولی بچه‌ها خوب آن‌ها را می‌شناسند. دایانا یکی‌یکی آن‌ها را به مادرش نشان می‌دهد و می‌گوید: «مامان مدادرنگی تویلایت. ببین، دفترش هم هست…» مقاومت کردن در برابر خواست او و نادیده گرفتن شور و هیجان دایانا از دیدن تصویر شخصیت کارتونی مورد علاقه اش از مادر برنمی آید و برای خرید آن وارد فروشگاه می‌شود. فروشنده باتجربه خیلی زود متوجه می‌شود که مادر به‌دنبال خرید اجناس باکیفیت است که کارآیی مناسبی داشته باشند، اما نمی‌خواهد بدون در نظر گرفتن خواست دخترش خرید کند. او با مادر همراه می‌شود و رو به دایانا می‌گوید: «دخترم می‌توانی برچسب اسب تک شاخ را جدا بخری و روی همه لوازمت بچسبانی، ولی مدادرنگی‌هایی بخری که زود نشکند و خوب رنگ آمیزی کند.» تلاش مادر و فروشنده به‌جایی نمی‌رسد و دایانا با چرخی در فروشگاه، پک کاملی از لوازم‌التحریر با طرح یکی از شخصیت‌های کارتونی را برای خود جدا می‌کند. او می‌گوید: «پارسال همه دوستانم مدل کیتی داشتند و وسایل من قشنگ نبودند.
بزرگتر‌ها از بچه‌ها لاکچری بازترند
وقتی مشتریان فروشگاه بیشتر می‌شود، در میان مشتریان بزرگسال فروشگاه هم، افراد هم عقیده با دایانا پیدا می‌شود. یکی از مادران که برای خرید لوازم‌التحریر دختر ۱۱ساله اش به بازار آمده، می‌گوید: «از کلاس اول که دخترم به مدرسه رفته تا امساال که کلاس سوم است من نماینده کلاس او هستم. ما برای این که لوازم‌التحریر بچه‌ها با هم هماهنگی داشته باشد هر سال یک تم مشخص را در نظر می‌گیریم و امسال هم با توجه به رنگ سال از مادران خواسته‌ایم وسایل بچه‌ها را به رنگ قرمز کارمینی تهیه کنند. طرح لوازم هم سلیقه‌ای است و مادران با توجه به علایق بچه‌ها طرح لوازم آن‌ها را انتخاب می‌کنند. با هماهنگی‌هایی که با مدیر مدرسه داریم، ترکیب دانش‌آموزان کلاس ثابت است و رنگ سال به‌عنوان رنگ لباس فرم آن‌ها تعیین شده است.» دختر او در توجه به مد چند قدمی از مادرش جلوتر است و بدون آن که به مشاوره مادر نیاز چندانی داشته باشد، در میان انبوه لوازم‌التحریر فروشگاه، وسایلی را که طرح آن‌ها با تم کلاس هماهنگی دارند انتخاب می‌کند.
یکی از مادران که به اقتصادی و باصرفه بودن خریدش توجه زیادی دارد می‌گوید: «بعضی از مادران به شرایط اقتصادی سایر خانواده‌ها توجهی ندارند و با خرید وسایل لاکچری برای فرزندشان، باعث ناراحتی سایر بچه‌ها می‌شوند.» او که خود را سودابه قلی‌پور معرفی می‌کند درباره رواج استفاده از لوازم‌التحریر لاکچری در بین دانش‌آموزان می‌گوید: «من با این که خرید چنین وسایل فانتزی و غیرکاربردی برای دانش‌آموزان را درست نمی‌دانم، ولی وقتی می‌بینم پسرم در میان همسالانش احساس حقارت و ناراحتی می‌کند، سعی می‌کنم آن‌ها را برای فرزندم فراهم کنم.»
تاثیرپذیری از همسالان
تاثیر نامطلوب استفاده از لوازم‌التحریر لوکس و مارک‌دار بر روح و روان دانش‌آموزان موضوعی است که فرزانه محمدی به آن اشاره می‌کند. این‌روانشناس می‌گوید: «معمولا ارزش‌های گروه همسالان بر ارزش‌های خانواده غالب است و اگر فرهنگ خانواده با روش‌های تربیتی مدرسه تضاد زیادی داشته باشد، باعث کشمکش و اختلاف‌نظر در کانون خانواده و میان والدین و فرزندان می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «دانش آموزی که از داشتن وسایل لوکس محروم است، از همان سنین کودکی با احساسات آزاردهنده‌ای مانند خودکم بینی دست‌به‌گریبان می‌شود و از نظر روحی آسیب زیادی می‌بیند.» محمدی استفاده از مد در لوازم‌التحریر کودکان را باعث رشد سطحی‌نگری در آن‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: «ما نباید خرید وسایل مدرسه را فقط یک برنامه تفننی و شادی‌آور برای کودک تلقی کنیم، بلکه باید در کنار توجه به خواسته‌ها و ذائقه کودکان، مفاهیمی مانند بی‌توجهی به مد و پرهیز از ظاهر بینی را نیز به آن‌ها آموزش دهیم.»
از خانواده شروع کنیم
مهناز فرهمند گرایش دانش‌آموزان به داشتن لوازم لاکچری را ناشی از تاثیرپذیری آن‌ها از فرهنگ حاکم بر خانواده‌ها می‌داند و می‌گوید: «کالا‌ها و مادیات گرانقیمت، جزء ابزار‌های بی‌انی به شمار می‌آیند که تفوق و برتری منزلت شخص را به دیگران منتقل می‌کند.» این جامعه‌شناس و استاد دانشگاه به انتقال ارزش‌ها از خانواده به کودکان اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «وقتی در خانواده‌ای این نگرش وجود دارد که داشتن ثروت بیشتر باعث داشتن منزلت اجتماعی و پذیرش در جامعه می‌شود، کودک نیز در جمع همسالان خود از این نگرش پیروی می‌کند و با ابزار‌های مادی، احساس برتری خود را به آن‌ها تحمیل می‌کند.» فرهمند از خودبیگانگی را از مهمترین شاخصه‌های خانواده‌های مادی‌گرا نام می‌برد و می‌گوید: «در چنین خانواده‌هایی فرزندان بدون داشتن امکانات و مزایای مادی احساس تحقیر و خودکم بینی دارند وشان و شخصیت همسالانشان را هم با معیار‌های مادی می‌سنجند.»
آموزش جامعه‌پذیری در مدرسه
حسین باهر معتقد است مدرسه بهترین مکانی است که می‌تواند رفتار‌های اجتماعی و اصول و ارزش‌ها را در دانش‌آموزان ترویج و نهادینه کند. این جامعه‌شناس می‌گوید: «باید مربیان و معلمان مدارس به دانش‌آموزان آموزش دهند که ملاک برتری انسان‌ها مقید بودن آن‌ها به آداب و اصول انسانیت است و داشتن لوازم لوکس و تجملاتی باعث برتر بودن دانش‌آموزان نسبت به یکدیگر نمی‌شود.» او معتقد است آموزش در مدارس باید محتوایی باشد تا اخلاقیات را به کودکان و نوجوانان منتقل کند. باهر می‌گوید: «باید به‌جای انتقال محفوظات به دانش‌آموزان، بینش آن‌ها در مورد مسائل اجتماعی و فرهنگی را ارتقا دهیم تا در آینده نیز به‌جای پیروی از سبک‌های زندگی تجملاتی و تقلید‌های کورکورانه، با تعقل و بینش مسیر زندگی خود را تعیین کنند.»
لاکچری بازی چقدر آب می‌خورد؟
استفاده از طرح یا تصویری خاص یا مارک‌دار بودن لوازم‌التحریر هزینه تهیه آن‌ها را چند برابر افزایش داده، دانش‌آموزان را از کودکی به پرداخت هزینه‌های گزاف برای پیروی از مد عادت می‌دهد:. تفاوت قیمت ست نقاشی معمولی با ست نقاشی مارک‌دار حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است و درحالی‌که ست نقاشی معمولی ۱۲ عددی، با قیمتی حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان تهیه می‌شود، برای خرید ست نقاشی مارک‌دار باید خانواده‌ها حدود ۲۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان بپردازند.
• قیمت خودکار معمولی از ۲ هزار تومان شروع و نهایتا تا ۴ هزار تومان می‌رسد، اما قیمت خودکار‌های مارک‌دار تا ۳۰هزار تومان هم می‌رسد.
• هزینه خرید پک‌ها و بسته‌های حاوی ۵ یا ۶ قلم لوازم‌التحریر که مارک یا تم ویژه‌ای دارند حدود ۸۰ هزار تا ۳۰۰ هزار تومان است. در این بسته‌ها اقلامی مانند خط کش، پاک کن، تراش، خودکار و دفترچه یادداشت قرار می‌گیرند. اگر این لوازم معمولی و بدون مارک تهیه شوند، هزینه خرید آن‌ها به ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان کاهش پیدا می‌کند.
• استفاده از تصاویر شخصیت‌های کارتونی یا طرح حیوانات و میوه‌ها در کوله پشتی مدارس، قیمت آن‌ها را به ۳ برابر افزایش می‌دهد و اگر کوله پشتی طرح‌دار با قیمت یک میلیون تومان به فروش برسد، کوله پشتی بدون طرح و با جنس و کیفیت مشابه با قیمت ۳۰۰ هزار تومان عرضه می‌شود.
