حضور کودکان در مراسم عزاداری امام حسین(ع) امری لازم و ضروری است که در رشد شخصیتی و تربیت دینی و مذهبی آنان اثرات مثبت دارد. ماه محرم است و این روزها، مراسم روضه‌خوانی، مرثیه و مدیحه‌سرایی امام‌حسین (ع) و یارانشان در اغلب مساجد، هیات‌ها، حسینیه‌ها، تکایا و همچنین خانه‌ها برپا می‌شود. مراسم محرم یک گنجینه بزرگ فرهنگی و تربیتی است که همه می‌توانند در آن مشارکت داشته‌باشند و مهم‌ترین شرکت‌کنندگان در عزاداری‌های محرم، کودکان و نوجوانان هستند که می‌توانند بیشترین بهره را گرفته و آینده جامعه را با سبک زندگی حسینی و با معرفت امام‌حسین (ع) بسازند.
شرکت در عزاداری‌های محرم صرفا شرکت در محافل و مراسم هیات‌ها و تکایا نیست و بلکه خانواده‌ها هم می‌توانند خانه را با پرچم، پارچه‌نوشته‌ها و کتیبه‌هایی سیاه‌پوش کنند و خود مراسمی هرچند مختصر در قالب روضه‌های خانگی برپا کنند. این مراسم می‌تواند، مقدمه‌ای باشد تا بچه‌ها متوجه شوند در ایام خاصی هستند.
برخی خانواده‌ها تصور می‌کنند نیازی نیست کودکان را در سنین کم به مراسم عزاداری و روضه‌خوانی ببرند و بر این باورند وقتی آنها بزرگ‌تر شدند باید در این قبیل مراسم شرکت کنند. مصطفی محمدی مکی، کارشناس ارشد علوم قرآن با اشاره به نادرست بودن این تصور می‌گوید: «اگر کودکان در این مراسم حضور پیدا نکنند و با آوا‌ها و صدا‌های این مراسم آشنا نشوند، بعد‌ها حضور آنها در این مراسم دشوار است. در اصل، حضور کودکان در هیأت‌ها و روضه‌ها آماده‌کردن آنها برای دوران نوجوانی است. چه بسا تدارک مراسم روضه‌های خانگی هرچند مختصر می‌تواند در تربیت دینی کودک و آشنایی او با مراسم عزاداری محرم موثر باشد.»
روضه‌خوانی متناسب با ظرفیت کودک
برخی خانواده‌ها بر این باورند که ممکن است مراسم عزاداری و روضه‌خوانی حتی انواع خانگی آن که با ذکر مصایب همراه است، برای کودک‌شان ناخوشایند باشد. محمدی می‌گوید: «والدین نباید در روضه‌ها نگران باشند، چون ذکر مصائب، سبب بروز آسیب هیجانی در کودکان نمی‌شود و بلکه مقدمه‌ای برای فکر کردن کودکان به وقایع روز عاشوراست. اما از آنجا که برخی روضه‌خوانان در مجالس آزاد و عمومی به توضیح سوزناک این وقایع می‌پردازند، این وظیفه والدین است که پیش از شرکت در مجلس، از کیفیت آن اطلاع حاصل کنند. توصیه می‌شود مداحان و ذاکران به گونه‌ای مرثیه‌سرایی و روضه‌خوانی کنند تا مسائل حاشیه‌ای که ممکن است برای کودکان آسیب‌زا باشد، کمتر مطرح شود.»
نگذارید در ذهن کودک خاطره بدی بماند
کودکانی که در سنین پایین هستند و فرق گریه بر امام‌حسین (ع) با انواع دیگر گریه را نمی‌دانند، از گریه کردن مادران خود ناراحت می‌شوند. به باور این کارشناس ارشد قرآن، والدینی که کودک‌شان را با خود به مراسم عزاداری می‌برند، تا حد امکان در مجالسی که روضه به شکلی خوانده می‌شود که سبب شود برخی افراد با فریاد و شیون و ناله غیرمتعارف برای کودک ناخوشایند باشند، حضور پیدا نکنند و در این ساعات در فضای دیگر با فرزند خود بازی کنند یا حواس او را پرت کرده و بیشتر در زمان سخنرانی یا سینه‌زنی در مجلس حضور یابند و ترجیحا برای کودک خود طبل، سنج و زنجیر خریده و او را تشویق به همراهی با عزاداران کنند. محمدی می‌افزاید: «کودک باید در مراسم عزاداری هم کودکی کند؛ نباید طوری شود که از این مجالس دلزده شود. نباید انتظار داشت کودکان در این مجالس مانند بزرگسالان بنشینند و عزاداری کنند. آنها می‌توانند در اماکن روضه‌خوانی و عزاداری با همسالان خود در محیطی محدود بازی کنند.»
روضه‌خوانی متناسب با فهم کودک
از آنجا که کودکان نمی‌توانند استدلال‌های پیچیده و مفاهیم دینی و معنوی را تصور و تخیل کنند، آموزش فلسفه قیام عاشورا و داستان کربلا و زندگی امامان باید متناسب با فهم آنها صورت گیرد. محمدی با اشاره به این‌که از دستورات دینی است که کودکان را با محبت اهل‌بیت (ع) بزرگ کنید تا در جان و روان فرزند، پی‌ریزی شود، می‌گوید: «کودکان زبان محبت را می‌فهمند و می‌توانند از خودگذشتگی، توجه، مهربانی و دوستی را درک کنند؛ از این رو در مجالس روضه‌خوانی به خصوص روضه‌های خانگی که کودکان حضور دارند، بیان صحنه‌هایی از محبت امام‌حسین (ع) نسبت به خواهرش، حضرت زینب (س) یا توضیح داستان‌هایی که محبت امام‌حسین (ع) را به فرزندان و یارانشان توصیف می‌کند می‌تواند تا سال‌های نوجوانی هم تأثیر خود را بر رفتار کودک بگذارد.» این کارشناس مذهبی می‌افزاید: «اگر قرار بر این است که کودک با شرکت در مجلس عزای امام‌حسین (ع)، تأثیر مثبت بگیرد باید داستان کربلا را برای کودک در قالب نقاشی، شبیه‌سازی، شعر، سرود و… تصویرسازی کنیم تا بتوانیم کودکان را با شخصیت‌ها و شهدای عاشورا آشنا کرده و ذهن آنها را با خاطرات کربلا گره بزنیم و اگر در این خصوص کودک محزون و اشکی از چشمانش جاری شد، این نشانه نفوذ محبت اهل‌بیت (ع) در دل و جان اوست.» از طرفی واقعه عاشورا یک درس کامل برای همگان از کودکان تا بزرگسالان برای الگوبرداری است به عنوان مثال حضرت علی‌اصغرکه خردسال‌ترین فرزند امام‌حسین (ع) و شهید نبرد کربلا بود و هر ساله اولین جمعه ماه محرم روز بزرگداشت جهانی حضرت علی اصغر، روز شیرخوارگان حسینی برپا می‌شود؛ برای کودکان، حضرت قاسم، برای نوجوانان حضرت علی‌اکبر برای جوانان، حبیب‌بن مظاهر برای سالمندان و حضرت عباس برای جوانان ۳۰ به بالا می‌تواند الگو‌های بسیار موثری برای درس گرفتن باشد.
جویای نظرات کودک باشید
در چنین شرایطی که آشنا کردن و پیوند دادن کودک با مراسم عزاداری و روضه‌خوانی امام‌حسین (ع) اهمیت دارد، ترجیح والدین در انتخاب مجالس روضه‌خوانی خانگی و هیأت‌ها، باید به انتخاب کودک باشد. این کارشناس مذهبی با اشاره به این‌که گاهی کودک دوست دارد در مجالسی شرکت کند که همسالانش در آن حضور داشته‌باشند، بیان می‌کند: «در چنین مواردی بهتر است والدین نظر کودک را به نظر خودشان ترجیح دهند و حتی می‌توانند مراسم عزاداری و روضه‌خوانی مختصر در خانه برپا کرده و دوستان کودک را هم در آن مراسم دعوت کنند. کودکان از قرار گرفتن در جمع دوستان و همسالان بسیار خرسند می‌شوند و خاطره چنین مراسمی همیشه در ذهن کودک ماندگار می‌ماند.»
