فرش دستباف با ارزش بالایی که دارد تمیز کردن و شستن آن باید با احتیاط و تکنیک‌های خاص انجام شود تا به کیفیت فرش آسیبی نرسد.
آلوده شدن و کثیفی فرش در منزل امری اجتناب ناپذیر است به خصوص اگر در منزل تان کودک هم داشته باشید. کثیفی فرش سبب کاهش جلوه و زیبایی آن می‌شود بنابراین شستشو و نظافت فرش امری ضروری است و اصول و قواعد خاص خود را دارد به خصوص اگر فرش شما دستبافت باشد.
شستشو و نظافت فرش دستباف، اصول و قواعد خاصی دارد که با رعایت آنها کیفیت اولیه فرش حتی بعد از شستن نیز حفظ می‌شود و همچنین سبب می‌شود که فرش دستبافت کیفیت اولیه خود را از دست ندهد و تا حد امکان خصوصیات ظاهری و ساختمانی خود را حفظ کند.
اما اگر کار شستشو به درستی انجام نشود، فرش شما خصوصیات ظاهری خود را از دست داده و به ساختار آن آسیب وارد می‌گردد.
غبارگیری قبل از شستن فرش دستباف
در مرحله اول قبل از شستشو باید فرش را غبارگیری نمود. غبارگیری به دو روش انجام می شود:
غبارگیری معمولی:
در این روش برای زدودن گرد و خاک ، فرش را می‌تکانند و یا با چوب بر پشت قالی می‌کوبند تا گرد و خاک آن خارج شود. ضربات چوب نباید آن قدر محکم باشد که به بافت فرش لطمه بزند. اگر فرش شما کمی کهنه و قدیمی باشد و یا رفو شده باشد هر گونه ضربه شدیدی باعث وارد شدن آسیب‌های جبران ناپذیری به فرش می‌شود.
سپس با جارویی چوبی فرش را طوری جارو می‌کنند که تار و پود قالی گسیخته نشده و به بافت آن لطمه وارد نشود.هنگام غبار روبی فرش از کوبیدن فرش بر زمین خودداری کنید. امروزه که برای نظافت خانه از جاروبرقی استفاده می‌شود، گرد و غبار زیادی درون فرش باقی نمی‌ماند که به غبارگیری نیاز باشد.
غبارگیری مکانیکی:
این کار را در منزل نمی‌توان انجام داد و فقط در کارخانجات با توجه به کیفیت فرش انجام می‌گیرد. فرش‌های دارای گرد و غبار را قبل از شستشو غبارگیری کنید زیرا گرد و غبار در حین شستشو تبدیل به گل شده و در مغز فرش باقی می‌ماند و به مرور زمان سبب پوسیدگی فرش می‌گردد.
مواظب باشید فرش رنگ پس ندهد
برای شستشوی فرش اطمینان یابید که فرش رنگ پس نمی‌دهد زیرا رنگ دادن آسیب جدی به فرش دستبافت شما وارد می‌کند.فرش‌های دستبافت کیفیت‌های متفاوتی دارند و بعضی از آنها (بیشتر رنگ های تیره رنگ پس می‌دهند؛ مانند لاکی، سبزهای تیره، سرمه‌ای، مشکی، آبی)رنگ پس می‌دهند.
برای تشخیص اینکه فرش رنگ پس می‌دهد یا خیر، یک دستمال سفیدرنگ را با آب نیمه گرم خیس کنید و به قسمت‌هایی از پرز فرش بکشید اگر این دستمال رنگی شد پس فرشتان رنگ می‌دهد پس باید هنگام شستشوی آن نکاتی را رعایت کنید.
فرش دستبافت را که رنگ پس می‌دهند را از قبل خیس نکنید زیرا قسمت‌های روشن فرش نیز رنگی خواهد شد.
مراحل شستن فرش دستباف در خانه
هنگام شستشوی فرش در خانه این نکات را رعایت کنید:
فرشتان را با آب سرد بشویید
فرشتان را پس از غبارگیری روی زمین سخت، سیمانی، موزاییک یا زمین شیب دار انداخته و کار شستشو را شروع کنید.
برای شستشوی فرش جریان آب باید در دمای معمولی و به صورت دوش باشد. هیچگاه فرش دستبافت یا ماشینی را با آب گرم نشویید.
شستشوی فرش دستبافی که رنگ می‌دهد با آب گرم سبب می شود رنگ پس داده شده در قسمت های روشن فرش تثبیت شود بنابراین رنگبرداری آن سخت و پرهزینه است.فرش‌هایی که چله آنها از پشم و ابریشم یا گره های ابریشمی است پس از شستشو کیفیت شان کاهش می‌یابد.
استفاده از شوینده مناسب
در شستشوی فرش از شوینده‌های خنثی مانند پودر دستی که در آب حل شده باشد، شامپوی فرش استفاده نمایید و برای زدودن چربی روی فرش نیز بهتر است از مایع ظرفشویی یا پودر صابون حل شده استفاده کرده و هیچگاه از مواد قلیایی برای شستن فرش استفاده نکنید.
طریقه آبگیری و خشک کردن فرش دستباف در خانه
فرش دستبافی را که رنگ می‌دهد را پس از شستشو لوله نکنید و آن را ابتدا با پارو آبگیری نموده و پرز آن را با دستمال نخی یا حوله‌ای بگیرید و یک ساعت به همان حالت روی زمین قرار دهید تا آب آن خارج شود و قسمت‌هایی که رنگ پس می‌دهد با قسمت های دیگر فرش تداخل پیدا نکند. اینگونه فرش رطوبت خود را از دست می‌دهد و آماده پهن کردن می‌شود.
دقت کنید که هیچگاه پس از لوله کردن فرش درون آن آب نگیرید و هنگام پهن کردن فرش دوباره روی ریشه آن آب نگیرید زیرا ریشه‌های آن حتما زرد خواهد شد. فرش نیمه مرطوب خود را از پشت، در نور غیرمستقیم خورشید و در معرض هوا پهن کنید.
مرتب نمودن خواب فرش
برای اینکه تمام طرح‌های فرش خشک شده شما سر جای خود قرار بگیرد و فرش شما زیبا و شکیل تر و تمیز دیده شود، با جاروی چوبی یا برس سرفرش را به سمت خواب فرش جارو یا برس بزنید .جاروبرقی نزنید زیرا به صورت رفت و برگشت روی فرش کشیده می‌شود و خواب فرش را به هم می‌ریزد و از زیبایی فرش می‌کاهد.
طریقه صحیح استفاده از شامپوی فرش برای شستن فرش دستباف در خانه:
فرش را جارو کنید
روی فرش را قبل از شامپو فرش کشیدن جارو کنید.
طریقه درست کردن شامپو فرش
درون ظرفی ۲ فنجان شامپو فرش و ۱ الی ۲ لیتر آب بریزید و خوب هم بزنید تا کف کند .
طریقه کشیدن شامپو فرش
با یک تور یا اسفنج کف شامپو فرش را خیلی آرام روی فرش بمالید نیم ساعت صبرکنید و روی فرش راه نروید.
درست کردن جهت خواب فرش
یک دستمال زبر و یا تور پرده را پس از نیم ساعت برای درست کردن جهت خواب فرش روی آن بکشید و سپس با یک جاروی چوبی فرش را به سمت خواب آن جارو بزنید. با یک برس قدیمی فرش خود را شانه کنید تا پرزها سر جای خود قرار بگیرند و فرش شما نرم و زیبا دیده شود.
نکاتی مهم هنگام استفاده از شامپو فرش
هرگز از آب شامپو فرش استفاده نکنید و برای تمیز نمودن فرشتان فقط کف آن را روی فرش بمالید زیرا در صورت استفاده از آب آن، فرش لوچ و چسبنده شده و دیرتر خشک می‌شود و ریشه‌های فرش به دلیل رسیدن رطوبت به آن به مرور زمان می‌پوسند .
کف شامپو فرش آلودگی روی فرش را در خود حل می‌کند و ظرف نیم ساعت در مجاورت اکسیژن هوا ناپدید می‌شود پس در این مدت روی فرش راه نروید.
هنگام شامپو فرش کشیدن کارتان را از قسمت بالای فرش آغاز کنید تا مجبور نباشید روی قسمت هایی که کف شامپو را مالیده اید، راه بروید.
