اگر شما و همسرتان در تلاش برای بچه دار شدن هستید، بدانید که تنها نیستید چراکه ۱۰ تا ۱۵ درصد از زوج ها در جهان عقیم هستند. ناباروری این گونه تعریف می شود که شخص برای حداقل یک سال قادر به باردار شدن با وجود داشتن رابطه جنسی مکرر بدون محافظ نیست.
ناباروری ممکن است از یک مساله در شما یا همسرتان، یا ترکیبی از عواملی که در بارداری اختلال ایجاد می کنند، رخ دهد. خوشبختانه، درمان های موثر بسیاری وجود دارند که به طور قابل توجهی شانس شما برای حامله شدن را بهبود می بخشند و پیش از این در بخش سلامت جنسی نمناک به آنها پرداختیم.
نازایی و علایم آن:
علایم اصلی ناباروری، باردار نشدن است. ممکن است نشانه های بدیهی دیگری وجود نداشته باشد. برخی اوقات زن عقیم ممکن است دوره های قاعدگی غیر معمول یا بی قاعده ای داشته باشد.
یک مرد عقیم ممکن است نشانه هایی از مشکلات هورمونی، مانند تغییرات در رشد مو و یا عملکرد جنسی داشته باشد. بسیاری از زوج ها در نهایت، بدون درمان خاصی، درمان می شوند.
اگر یک زن هستید و این موارد را دارید، با پزشک خود صحبت کنید:
سن شما ۳۵ تا ۴۰ سال است و مدت شش ماه است که تلاش برای بارداری کرده اید.
سن شما بالای ۴۰ سال است.
پریود به طور نامنظم دارید و یا اصلا ندارید.
پریودهای شما خیلی دردناک است.
بیماری التهابی روده ای دارید.
چندین بار سقط جنین داشته اید.
برای سرطان تحت درمان هستید.
اگر مرد هستید، در این صورت با پزشک خود صحبت کنید:
تعداد اسپرم کم و یا مشکلات دیگری درباره اسپرم دارید.
شما دارای سابقه سرطان بیضه یا پروستات هستید.
شما برای سرطان تحت درمان هستید.
بیضه های کوچکی دارید و یا دارای تورم در اسکروتوم شناخته شده ای به عنوان واریکوسل هستید.
شما افراد دیگری را در خانواده خود با مشکلات ناباروری دارید.
نازایی و علل آن:
تمام مراحل در زمان تخمک گذاری و بارور سازی باید درست انجام شوند، تا باردار شدن صوررت گیرد. گاهی اوقات مشکلاتی که باعث بروز ناباروری در زوج ها می شود، در هنگام تولد وجود دارد و گاهی اوقات در طول زندگی بوجود می آید. عوامل ایجاد شده می توانند بر یک یا هر دو طرف تاثیر بگذارند.
به طور کلی:
در حدود یک سوم از موارد، مساله ای در مرد وجود دارد. در حدود یک سوم از موارد، مساله ای در زن وجود دارد. در موارد باقیمانده، مسائل مربوط به جفت مرد و زن است و یا هیچ دلیلی شناسایی نمی شود.
علل ناباروری مردان و درمان آن:
تولید اسپرم غیر نرمال یا عملکرد ناشی از بیضه ها، بدون تردید نقص ژنتیکی، مشکلات سلامتی مانند دیابت یا عفونت هایی مانند کلامیدیا، سوزاک، اوریون یا HIV.
رگ های بزرگ شده (واریکوسل) نیز می توانند بر کیفیت اسپرم تاثیر بگذارند.
مشکلات مربوط به بیرون آمدن اسپرم:
به علت مشکلات جنسی، مانند انزال پیش از موعد؛ بیماری های ژنتیکی خاصی مانند فیبروز کیستی یا آسیب به اندام های تولید مثل.
قرار گرفتن بیش از حد در برابر عوامل محیطی خاص مثل آفت کش ها و مواد شیمیایی دیگر و تشعشع.
سیگار کشیدن، الکل، ماری جوانا و یا مصرف داروهای خاص مانند آنتی بیوتیک، داروهای ضدفشارخون، استروئیدهای آنابولیک و غیره نیز می تواند بر باروری تاثیر بگذارد.
قرار گرفتن مکرر در معرض گرما مانند سونا یا وان آب گرم می تواند دمای بدن را بالا ببرد و ممکن است بر تولید اسپرم تاثیر بگذارد.
آسیب مربوط به سرطان و درمان آن از جمله پرتودرمانی و شیمی درمانی:درمان سرطان می تواند تولید اسپرم را به شدت کاهش دهد.
علل ناباروری زنان و درمان آن:
مشکلات پزشکی مختلفی می توانند منجر به مشکلاتی در باروری زنان شوند، از جمله:
*اختلالات تخمک گذاری، که بر آزاد سازی تخمک از تخمدان ها تاثیر می گذارد.
*این اختلالات شامل اختلالات هورمونی مثل سندرم تخمدان پلی کیستیک، مشکلات هیپرپرولاکتینمی و تیروئید است (پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید).
*رحم یا ناهنجاری های گردنی رحمی، مانند پلیپ یا فیبروئید در رحم.
*آسیب شدید لوله و یا انسداد آن، که اغلب توسط بیماری التهابی لگن ایجاد می شود.
*آندومتریوز، زمانی رخ می دهد که بافت به طور معمول، خارج از رحم رشد می کند.
*نارسایی تخمدانی اولیه (قاعدگی زودرس)، زمانی رخ می دهد که تخمدان ها کار را متوقف می کنند و قاعدگی قبل از ۴۰ سالگی به پایان می رسد.
*چسبندگی لگن – بافت زخم که اعضای بدن را بعد از عفونت لگن، آپاندیس، یا جراحی شکمی، متصل می کند.
*شرایط پزشکی مربوط به عدم قاعدگی، مانند دیابت کنترل شده ضعیف، بیماری سلیاک و برخی از بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس.
*سن نیز نقش مهمی ایفا می کند.
*به تاخیر انداختن دوره بارداری می تواند این احتمال را که شما قادر به درک آن هستید، کاهش دهد.
*کاهش کمیت و کیفیت تخمک همراه با سن باعث می شود که باروری سخت تر شود.
علل دیگر نازایی:
سرطان و درمان آن:
سرطان ها – به ویژه سرطان دستگاه تناسلی زن – اغلب به شدت به باروری زن آسیب می رساند. هم پرتو درمانی و هم شیمی درمانی می تواند بر باروری تاثیر بگذارد.
نازایی و عوامل خطر:
بسیاری از عوامل خطرزا برای ناباروری مردان و زنان نیز یکسان است.
آن ها شامل موارد زیر هستند:
سن:
باروری زنان به تدریج از اواسط سن ۳۰ سالگی کاهش می یابد و پس از سن ۳۷ سالگی به سرعت کاهش می یابد. ناباروری در زنان مسن تر ممکن است به خاطر تعداد و کیفیت تخمک و یا مشکلات سلامتی که بر باروری تاثیر می گذارند، باشد.
مردان بالای ۴۰ سال ممکن است کم تر از مردان جوان تر اسپرم داشته باشند و ممکن است دارای میزان بالاتری از مشکلات پزشکی خاص در فرزندان مانند اختلالات روانی یا سرطان های خاص باشند.
چه عواملی موجب نازایی می شوند؟
مصرف دخانیات:
کشیدن سیگار یا ماری جوانا توسط هر دو طرف، احتمال بارداری را کاهش می دهد. سیگار کشیدن نیز فواید احتمالی درمان باروری را کاهش می دهد. زنانی که سیگار می کشند، بیشتر دچار سقط جنین می شوند. سیگار کشیدن می تواند خطر اختلال عملکرد بد جنسی و تعداد کمی اسپرم در مردان را افزایش دهد.
داشتن اضافه وزن:
در میان زنان، سبک زندگی غیر فعال و اضافه وزن می تواند ریسک ناباروری را افزایش دهد.
وزن کم:
افراد مبتلا به اختلالات تغذیه ای مانند بی اشتهایی، بولیمیا و زنانی که رژیم غذایی کم کالری یا محدود را دنبال می کنند.
مسائل تمرین:
ورزش ناکافی منجر به چاقی می شود که خطر ناباروری را افزایش می دهد. کم تر از آن، مشکلات تخمک گذاری ممکن است با ورزش شدید در زنانی مرتبط باشد که اضافه وزن ندارند.
تمام راههای تشخیص نازایی و ناباروری
پیش از آزمایش ناباروری، پزشک یا کلینیک شما برای درک عادت های جنسیتان تلاش می کند و می تواند براساس آن ها توصیه هایی بنماید. در برخی از زوج ها هیچ دلیل خاصی برای ناباروری پیدا نمی شود.
ارزیابی ناباروری می تواند پرهزینه باشد و گاهی اوقات شامل روش های ناراحت کننده ای است بسیاری از برنامه های پزشکی ممکن است هزینه درمان باروری را بازپرداخت نکنند در نهایت، هیچ تضمینی وجود ندارد – حتی بعد از این همه آزمایش ها و مشاوره – که شما باردار خواهید شد.
آزمایش هایی برای تشخیص ناباروری مردان:
باروری مردان نیازمند آن است که بیضه ها اسپرم کافی و سالم تولید کنند و اسپرم به طور موثری به واژن زنان و به تخمک منتقل شود. آزمایش ها برای عقیم کردن مردان مشخص می کنند که آیا هیچ کدام از این فرایندهای اسپرمی صدمه دیده است یا خیر.
ممکن است یک تست فیزیکی کلی از جمله بررسی اندام تناسلی تان داشته باشید. چنانچه در این بخش از سلامت جنسی نمناک خواهید خواند تستهای باروری می تواند شامل موارد زیر باشد:
روش های تشخیصی نازایی مردان
تحلیل اسپرم:
ممکن است پزشک شما یک یا چند نمونه از اسپرم را بگیرد.اسپرم معمولاً از طریق استمنا، قطع رابطه و انزال مایع منی در یک ظرف تمیز، به دست می آید.نمونه به آزمایشگاه برای تجزیه و تحلیل می رود و در برخی موارد اسپرم ممکن است از آزمایش ادرار تست شود.
آزمایش هورمونی:
ممکن است تست خون برای تعیین میزان تستوسترون و دیگر هورمون های مردانه بدهید.
آزمایش ژنتیکی:
آزمایش ژنتیکی برای مشخص کردن این که آیا نقص ژنتیکی باعث بروز نازایی شده است یا خیر، انجام می شود.
چگونگی تشخیص نازایی در مردان
نمونه برداری بیضه:
در موارد انتخابی، نمونه برداری از بیضه می تواند برای تشخیص ناهنجاری دخیل در ناباروری و بازیابی اسپرم برای استفاده، با تکنیک های تولید مثل لقاح مصنوعی انجام شود.
تصویر برداری:
در برخی شرایط، تصویربرداری از قبیل MRI مغزی، اسکن چگالی معدنی استخوان، ترانس رکتال یا سونوگرافی اسکروتوم، یا آزمایش رگ منی ممکن است انجام شود.
آزمایش های تخصصی دیگر:
در موارد نادر، آزمایش های دیگر برای ارزیابی کیفیت اسپرم ممکن است که انجام شود، مانند ارزیابی نمونه منی برای ناهنجاری های DNA.
آزمایش هایی برای تشخیص ناباروری و نازایی زنان:
آزمایش HSG برای ناباروری زنان:
لوله های فالوپ مسدود شده یا یک حفره غیرعادی رحمی ممکن است باعث بروز نازایی شوند.هیستروسالپینگوگرافی یا HSG یک تست پرتو ایکس است که شکل داخلی رحم را مشخص میکند و نشان می دهد که آیا لوله های فالوپ مسدود شده اند یا خیر.در HSG، یک لوله نازک از طریق واژن و دهانه رحم وارد می شود. ماده ای که به عنوان ماده کنتراست شناخته می شود، به رحم تزریق می شود.
یک سری از اشعه ایکس یا فلوروسکوپی، رنگ را دنبال می کند، که سفید رنگ بر روی اشعه ایکس ظاهر می شود و به سمت رحم و سپس به داخل لوله ها حرکت می کند.
اگر یک ناهنجاری در شکل رحم وجود داشته باشد، مشخص خواهد شد اگر لوله باز باشد، رنگ به تدریج آن را پر می کند. نشت رنگ به حفره لگن، جایی که بدن آن را کنترل می کند، می رود.
باروری در زنان بر تخمدان حاوی تخم های سالم، متکی است. دستگاه تناسلی زن باید به یک تخمک اجازه عبور به لوله های فالوپ را بدهد و برای بارور سازی با اسپرم ترکیب شود.
تخمک بارور شده باید به رحم برود و در لایه ی سطحی و پوشش آن جای بگیرد. آزمایش ها برای عقیم کردن زنان تلاش می کنند تا مشخص کنند که آیا هیچ کدام از این فرایندها صدمه دیده اند یا خیر.
شما می توانید یک آزمایش فیزیکی عمومی از جمله یک تست زنان و زایمان معمولی داشته باشید.
آزمون های باروری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
آزمایش تخمک گذاری:
یک آزمایش خون سطح هورمون در خون را اندازه گیری می کند تا مشخص شود که آیا تخمک گذاری دارید یا خیر.
هیستروسالپینگوگرافی:
هیستروسالپینگوگرافی شرایط رحم و فالوپ های شما را ارزیابی می کند و به دنبال انسداد یا مشکلات می گردد. کنتراست پرتو ایکس به رحم شما تزریق می شود و یک اشعه ایکس برای تعیین اینکه آیا حفره طبیعی است و نشت سیال از لوله های فالوپ را تضمین می کند یا خیر، گرفته می شود.
آزمایش ذخیره تخمدان:
این تست به تعیین کیفیت و کمیت تخمک در زمان تخمک گذاری کمک می کند. این روش اغلب با آزمایش هورمون در اوایل چرخه قاعدگی آغاز می شود.
دیگر آزمایش هورمونی:
دیگر تست های هورمونی، سطوح هورمون تخمک گذاری و هورمون های هیپوفیز که فرآیندهای تولید مثل را کنترل می کنند را چک می کنند.
تست های تصویر برداری:
پیش از این هم در نمناک گفتیم که سونوگرافی لگن به دنبال یک بیماری رحمی یا فاولپی است. گاهی اوقات هیستروسونوگرافی برای دیدن جزییات درون رحم مورد استفاده قرار می گیرد که در سونوگرافی معمولی دیده نمی شوند.
چگونگی تشخیص نازایی
بسته به موقعیت خود، به ندرت آزمایش شما می تواند شامل موارد زیر باشد:
هیستروسکوپی:
براساس این نشانه ها، پزشک ممکن است هیستروسکوپی تجویز کند که به دنبال یک بیماری رحمی یا فالوپی بگردد.در طی هیستروسکوپی، پزشکتان یک وسیله روشن را از میان دهانه رحم خود به داخل رحم خود وارد می کند تا هر گونه اختلالات بالقوه را مشاهده کند.
لاپاروسکوپی:
این عمل جراحی حداقل تهاجمی شامل ایجاد یک شکاف کوچک در پایین ناف و قرار دادن یک دستگاه برای دیدن و بررسی لوله های فالوپی ، تخمدان ها و رحم است.ممکن است آندومتریوز، زخم، انسداد یا بی نظمی لوله ها و مشکلات با تخمدان ها و رحم را شناسایی کند.
آزمایش ژنتیکی:
آزمایش ژنتیکی به تعیین این مساله کمک می کند که آیا نقص ژنتیکی باعث بروز نازایی می شود یا خیر.لازم نیست که همه افراد، همه یا حتی بسیاری از این آزمایش ها را بدهند شما و پزشکتان تصمیم می گیرید که کدام آزمایش ها را باید انجام دهید و در چه زمانی.
درمان ناباروری به موارد زیر بستگی دارد:
علت بروز نازایی
در چه مدت نابارور بوده اید
سن شما و والدینتان
ترجیحات شخصی
برخی علل ناباروری ممکن است اصلاح شود.در مواردی که بارداری به خودی خود اتفاق می افتد، زوج ها اغلب می توانند از طریق استفاده از فن آوری تولید کننده به بارداری به یک بارداری دست یابند. درمان ناباروری ممکن است شامل تعهدات مالی، فیزیکی، روانی و زمان باشد.
پیش گیری از ناباروری و نازایی:
برخی از انواع ناباروری قابل پیش گیری هستند اما چندین استراتژی ممکن است باعث افزایش شانس شما در بارداری شود.
زوج ها:
در زمان تخمک گذاری که دارای بالاترین میزان بارداری است، روابط جنسی منظم و زیادی داشته باشید. ارتباط داشتن حداقل ۵ روز قبل و تا یک روز پس از تخمک گذاری احتمال حامله شدن را بیشتر میکند. تخمک گذاری معمولاً در میانه چرخه قاعدگی – در نیمه راه قاعدگی رخ می دهد.
مرد:
برای مردان اگر چه بیشتر انواع ناباروری قابل پیش گیری هستند، اما این استراتژی ها می توانند مفید باشند:
از مصرف دارو و دخانیات پرهیز کنید که ممکن است به ناباروری مردان کمک کند.
از دماهای بالا اجتناب کنید، زیرا می تواند بر تولید و حرکت اسپرم تاثیر بگذارد. اگرچه این اثر معمولاً موقتی است، اما از وان آب گرم و حمام های بخار اجتناب کنید.
از مواجهه با سموم صنعتی و یا محیطی اجتناب کنید که می تواند بر تولید اسپرم تاثیر بگذارد.
داروهایی را که ممکن است بر باروری تاثیر بگذارند را محدود کنید:
با پزشک خود در مورد هر دارویی که به طور مرتب مصرف می کنید، صحبت کنید.
ورزش کنید:
ورزش منظم می تواند باعث بهبود کیفیت اسپرم و افزایش شانس برای رسیدن به بارداری شود.
برای آشنایی با روش های درمان نوین نازایی زنان و ناباروری مردان می توانید به مطلب کدام روش درمان ناباروری و نازایی برای شما بهتر است؟ در بخش سلامت نمناک مراجعه کنید
پیشگیری از نازایی در زنان
زنان:
برای زنان، تعدادی استراتژی ممکن است شانس باردار شدن را در آنها افزایش دهند:
ترک سیگار:
تنباکو اثرات منفی متعددی بر باروری دارد و بر سلامت عمومی شما و سلامت جنین تاثیر دارد.اگر سیگار می کشید و می خواهید باردارشوید، اکنون ترکش کنید.
از مصرف مواد مخدر پرهیز کنید:
این مواد ممکن است به توانایی شما برای داشتن بارداری سالم آسیب برسانند.
کافئین را محدود کنید:
زنانی که برای حامله شدن تلاش می کنند، باید مصرف کافئین را محدود کنند.
ورزش کنید:
ورزش منظم مهم است، اما وررزش خیلی شدید می توانند بر باروری تاثیر بگذارند. از افراط در افزایش وزن اجتناب کنید. اضافه وزن یا وزن کم می تواند بر تولید هورمونی شما تاثیر بگذارد و باعث بروز نازایی شود.
