همدلی یک مهارت است که به‌سادگی به دست نمی‌آید. امروزه که فردیت بیش از هر زمانی پرورش پیدا می‌کند همدلی کردن کار سختی است. گاهی حتی ما در تله همدلی می‌افتیم.
فکر می‌کنیم فرد همدلی هستیم اما در واقع در حال همدردی با دیگران هستیم و گاهی نمی‌دانیم کجای روابط‌مان دچار مشکل است.
متوجه نمی‌شویم چرا هر زمان دوستی از مشکلی می‌گوید، ما حرفی می‌زنیم که او را ناراحت یا عصبانی می‌کند.
پس از این ارتباط که فکر می‌کنیم همدلانه است رابطه‌مان به جای آن‌که تقویت شود ضعیف‌تر می‌شود. دلیل همه این اتفاقات ناآگاهی است.
به همین علت آموزش همدلی به کودکان یکی از مهارت‌هایی است که برای برقراری روابط سالم و همچنین داشتن روانی سالم ضروری است.
همدلی یعنی بدون قضاوت خود را به جای طرف مقابل گذاشتن و درک کردن حس او. همدلی یک انتخاب است که می‌توان از راه‌های مختلف آن را یاد گرفت و به بچه‌ها هم یاد داد. یک روش دیدن انیمیشن‌هایی با محوریت همدلی است.
درون و بیرون
در بالای این فهرست قطعا درون و بیرون قراردارد؛ انیمیشنی درباره پذیرش احساسات و دریافت همدلی و همراهی دیگران در گذر کردن از بحران‌ها.
این انیمیشن درباره احساسات رایلی، دخترکی شاد و سرزنده است. تاثیر خاطرات بزرگ و کوچک و ضربه‌های عاطفی در این انیمیشن به‌خوبی تصویر شده. در حین دیدن انیمیشن و پس از آن می‌توانید با فرزندان‌تان درباره احساسات‌شان و آنچه بر رایلی گذشته گفت‌وگو کنید.
رایلی سعی می‌کند به تنهایی از پس مشکلی که برایش پیش آمده برآید. احساسات خود را بروز نمی‌دهد و نادیده می‌گیرد و همین او را به سمت تصمیمات اشتباه و افسردگی پیش می‌برد. اما جایی که تصمیم می‌گیرد با احساساتش و غمی که دارد روبه‌رو شود، به آغوش خانواده باز می‌گردد و دریافت همدلی از سوی خانواده باعث می‌شود راحت‌تر با غمی که دارد کنار بیاید و غم و دردش را بپذیرد. کارکرد همدلی در اینجا گذر از سختی و غمی است که رایلی را آزار می‌داده و شرایط را برای او سخت کرده بود. برای کودکان، همدلی دریافت کردن از سمت والدین نخستین راه گذر از رنج است و این فیلم به‌خوبی به این مساله پرداخته است.
ای تی
ای‌تی ساخته سال ۱۹۸۲ به کارگردانی استیون اسپیلبرگ یکی از نخستین فیلم‌های ژانر علمی و تخیلی است که درباره یک موجود فضایی ساخته شده. قهرمان داستان الیوت، پسر نوجوانی است که موجود فضایی را در اطراف خانه‌شان پیدا می‌کند.
نام این موجود فضایی ای‌تی است. اسپیلبرگ درباره ساخت این فیلم می‌گوید او می‌خواسته غم و رنج و تنهایی‌ای که در کودکی بعد از آن‌که پدرش آنها را رها کرده و رفته به تصویر بکشد. الیوت هم مانند اسپیلبرگ در شرایطی است که پدرشان او، خواهر، برادر و مادرشان را رها کرده و رفته است. این پس زدگی عاطفی از سمت یکی از والدین به هرکدام از شخصیت‌های داستان لطمه‌ای وارد کرده و هرکدام در پی التیام این زخم هستند.
حضور ای‌تی در واقع نوعی درمان برای خانواده است. هرکدام با او ارتباط مخصوص می‌گیرند و ای‌تی زخم‌های آنها را مداوا می‌کند.
بچه‌های این خانواده در یک رابطه دوطرفه با ای‌تی از او مراقبت کرده و از او مراقبت دریافت می‌کنند. فیلم به خاطر نبود یکی از والدین ممکن است برای کودکان زیر سن هشت سال استرس‌زا باشد. همچنین صحنه‌های انتهایی فیلم هیجان و کمی خشونت دارد که بهتر است والدین پیش از تماشای آن در جمع خانواده آن را بررسی کنند. ای‌تی یکی از شیرین‌ترین آدم فضایی‌های سینماست. ای‌تی غم‌های الیوت را می‌بیند ودرک می‌کند و همین گوش دادن و پذیرفتن غم الیوت همدلی را به او می‌دهد که الیوت را از خشمی نسبت به شرایطش به سمت پذیرش و همچنین عملی قهرمانانه در جهت نجات دوستش، ای‌تی می‌برد.
شگفتی
شگفتی یا اعجوبه بر اساس کتابی با همین نام ساخته شده است. فیلم داستان پسرکی است که با نقصی مادرزادی به دنیا می‌آید و چهره‌اش او را از تمام کودکان هم‌سن و سال خود متمایز می‌کند. خانواده او تلاش می‌کنند زندگی را برای او راحت‌تر کنند، اما مواجهه او با همشاگردی‌هایش در مدرسه شرایط جدیدی برای تمام اعضای خانواده رقم می‌زند.
فیلم سراسر آموزش همدلی است. دیدن شرایط هرکدام از شخصیت‌های داستان باعث می‌شود ما در مقابل قضاوت‌های خود قرار بگیریم و در درک حس شخصیت‌ها و اعمال‌شان بیشتر همراه شویم و هرکدام از شخصیت‌ها در جایی که هستند به دلیلی و با منطقی، عملی را انجام داده‌اند و اگرچه گاهی نتیجه عمل منفی بوده اما می‌توان با دیدن علت آن و آنچه بر شخصیت گذشته با او همدلی کرد. یکی از پسربچه‌های حاضر در فیلم تلاش می‌کند قهرمان داستان را آزار دهد. ما به عنوان مخاطب وقتی با داستان او و فشاری که والدین در خانه به او می‌آورند مواجه می‌شویم اگرچه به او بابت تصمیمات اشتباهش حق نمی‌دهیم اما می‌توانیم با او بابت خشمی که دارد، همدلی کنیم و بدون قضاوت همراهش شویم. فیلم شگفتی، مناسب خانواده است اما بهتر است نسخه سانسور شده آن را در جمع خانواده ببینید. شگفتی تلاش می‌کند با نمایش زوایای مختلف شخصیت‌ها ما را به سمت قضاوت نکردن پیش ببرد.
محله دنیل ببره
محله دنیل ببره، انیمیشنی سریالی است که از شبکه پویا نیز پخش می‌شود و در قسمت‌های مختلف به مدیریت احساسات می‌پردازد. پایه این مدیریت بر همدلی والدین با فرزندان و بچه‌ها با یکدیگر است. در این سریال در هر قسمت دنیل با چالشی مواجه می‌شود که شرایط را برای او سخت می‌کند. دنیل عصبانی، غمگین، پریشان می‌شود و احساسات متفاوتی را تجربه می‌کند. او طی هر قسمت می‌آموزد ابتدا باید احساسات خود را بپذیرد و سپس آنها را بشناسد و همچنین درباره دیگران نیز رفتاری همدلانه داشته باشد. خشم و ناراحتی و غم دوستان و اطرافیانش را ببیند، بپذیرد و با آنها همدلی کند. در واقع جمع‌بندی هر قسمت به این می‌رسد که هر فرد احساساتی دارد و این احساسات ارزشمند است. دنیل برای پذیرش شرایط خود از سمت والدین توضیح و همچنین همدلی دریافت می‌کند. والدین دنیل ببره تلاش می‌کنند احساسات او را درک کنند و سپس برای او شرح دهند و خود را با او شریک کنند و همین راه ارتباط را هموار کرده و چالش را به سمت حل شدن پیش می‌برد.
زهرا صالحی نیا – کارشناس سواد رسانه
